Twoje dziecko ma zdiagnozowaną celiakię i musi stosować dietę bezglutenową? Z tym trudnym tematem zmaga się wielu rodziców. O celiakii, alergii na gluten i pozostałych schorzeniach związanych z nietolerancją glutenu mówi się coraz więcej, a co istotne, nie w kontekście kolejnej fanaberii dietetycznej, a poważnej choroby.

Czym jest celiakia, a czym alergia na gluten?
Na stronie internetowej Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej czytamy, że celiakia, inaczej choroba trzewna, to trwała glutenozależna enteropatia jelita cienkiego. Innymi słowy to autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się trwającą całe życie nietolerancją glutenu, białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie*). (…) Działający toksycznie na organizm chorego gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, wypustek błony śluzowej, które zwiększają powierzchnię jelita i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych. (Źródło: https://celiakia.pl/celiakia/ ). Badania dowodzą, iż na celiakię cierpi przynajmniej 1% populacji, także w Polsce i można na nią zachorować w każdym wieku. Warto także dodać, że nie powinna być mylona z alergią, czy nadwrażliwością na gluten, które są innymi schorzeniami.

Diagnoza stanowi punkt zwrotny w codziennym życiu chorego i jego rodziny. Ponieważ jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej, dotknięty chorobą musi zmienić sposób żywienia. W przypadku, gdy okazuje się nim być dziecko, sytuacja staje się bardziej skomplikowana i wymaga od całej rodziny wprowadzenia zmian w codziennym funkcjonowaniu. Jak poradzić sobie w nowej sytuacji? Od czego zacząć tę rewolucję?
- Przede wszystkim koniecznie trzeba zapoznać się z regułami diety bezglutenowej. Nie tylko wycofać z diety produkty, które zawierają gluten i są zabronione, ale także nauczyć się przygotowywać bezpieczne posiłki unikając wielu pułapek i błędów, jak np. wspólna deska do krojenia chleba bezglutenowego i tradycyjnego. Ważne jest, by nowe zasady poznała cała rodzina, także osoby, które goszczą dziecko, takie jak dziadkowie czy ciocie. Przydatne będą w tym celu bezpłatne materiały edukacyjne, które proponuje Stowarzyszenie– radzi Małgorzata Źródlak, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.

Co podawać dziecku na diecie bezglutenowej?
Przygotowywanie posiłków dla małych celiaków jest na początku sporym wyzwaniem dla rodziców. Dieta bezglutenowa jest kluczowa w leczeniu choroby. Jak wytłumaczyć naszym pociechom, dlaczego nie mogą jeść tego, co ich koleżanki i koledzy? Jak upilnować, aby nie podjadały posiłków z produktami dla nich niedozwolonymi? Podstawową zasadą żywienia bezglutenowego jest całkowity zakaz spożywania produktów z pszenicy, jęczmienia, żyta oraz owsa (z wyjątkiem certyfikowanego bezglutenowego), w których to produktach znajduje się mieszanina białek roślinnych, czyli gluten. Pomocnym w codziennych zakupach staje się znak przekreślonego kłosa, którym wyróżniane są produkty bezglutenowe.
Niedozwolone są więc produkty takie jak: klasyczne pieczywo, mąki, kasze i makarony, płatki śniadaniowe i müsli, ciasta, ciastka, produkty garmażeryjne i wszelkie inne produkty z dodatkiem glutenu. Naturalnie bezglutenowe są natomiast: ryż, ziemniaki, kukurydza, proso, gryka, orzechy i nasiona strączkowe, ryby, mięso, jaja oraz owoce i warzywa.

- Obecnie na polskim rynku bez większego problemu można kupić bezglutenowe pieczywo, płatki śniadaniowe, wędliny czy słodycze. Jest nawet bezglutenowa pizza. Dieta bezglutenowa jest w przypadku celiakii dietą na całe życie. Dlatego bardzo ważne jest, by znaleźć taki chleb czy bułki, które będą smakowały naszemu dziecku, tak by jadło je chętnie. Najlepiej wspólnie z dzieckiem wybierać się na zakupy, razem przygotowywać też posiłki bezglutenowe. Warto też pamiętać o zasadach zdrowego żywienia. Praktycznie wszystkie zalecenia z aktualnej piramidy żywieniowej, po lekkiej modyfikacji związanej z zamianą produktów, dotyczą także dzieci na diecie bezglutenowej: dużo ruchu, codzienne porcje warzyw i owoców, ograniczenie tłuszczu i słodyczy – podpowiada Anna Marczewska, dietetyk Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.

Kontekst emocjonalny
Kłopot odnalezienia się w nowej bezglutenowej rzeczywistości ma również podłoże psychologiczne. Jak wytłumaczyć dziecku, że na urodzinach koleżanki nie może zjeść kawałka tortu? Jak sprawić, by nie czuło się dyskryminowane? Eksperci podkreślają, jak ważne jest, by dziecko było traktowane tak samo, jak jego rówieśnicy, a w domu tak, jak pozostali członkowie rodziny. Nie może być izolowane, nie powinno mieć też poczucia niepełnosprawności związanej ze chorobą.
- Najważniejsze, by konsekwentnie wzmacniać w dziecku poczucie własnej wartości, aby z powodu innej diety nie uważało siebie za gorsze. Dobrze jest jeść wspólnie posiłki, w miarę możliwości naturalnie bezglutenowe i jednakowe dla wszystkich domowników. Nie należy ograniczać dziecku kontaktów z rówieśnikami, starać się, aby uczestniczyło w miarę możliwości we wszystkich aktywnościach. Początki na diecie są trudne, dlatego by pomóc rodzicom przygotowaliśmy poradnik „Dziecko na diecie bezglutenowej”, który bezpłatnie wysyłamy wszystkim chętnym – zaznacza Anna Marczewska.

Rola szkoły
Nie możemy zapomnieć o istotnej roli szkoły w kształtowaniu dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego dziecka z celiakią. W tym miejscu spędza ono przecież znaczną część swojego życia. Jakie działania rodzice powinni podjąć, by zapewnić dziecku komfort przebywania w środowisku, gdzie może być ono narażone na dyskryminację ze względu na swoją przypadłość? Przede wszystkim osoby, które mają lub mogą mieć kontakt z małym celiakiem - wychowawca, dyrekcja, szkolny psycholog i pielęgniarka oraz osoby pracujące w szkolnej stołówce muszą zostać poinformowane o diagnozie i przejściu na dietę bezglutenową.

- Doświadczenie pokazuje, że dzieci na diecie bezglutenowej z powodzeniem wyjeżdżają na szkolne wycieczki i zielone szkoły, uczestniczą we wspólnych posiłkach klasowych, spotkaniach wigilijnych (z opłatkiem bezglutenowym) i innych tego rodzaju wydarzeniach. Wymaga to jedynie otwartości osób opiekujących się dzieckiem i starań rodziców w celu wcześniejszego zaplanowania bezglutenowych posiłków. Ważne jest też by w przystępny sposób opowiedzieć o diecie bezglutenowej naszego dziecka jego rówieśnikom. Może to zrobić wychowawca, np. przeprowadzając lekcję edukacyjną na temat różnego rodzaju alergii i nietolerancji pokarmowych czy też warsztaty kulinarne, podczas których koledzy dziecka będą mogli spróbować jego smakołyków. Problem nietolerancji pokarmowych staje się coraz powszechniejszy i z pewnością część dzieci się z nim zetknęła. Po takiej lekcji edukacyjnej lub wspólnych warsztatach kulinarnych rówieśnicy wykazują zazwyczaj dużą empatię i sami pomagają dziecku przestrzegać diety – podsumowuje Małgorzata Źródlak.

Informacja o rozpoznaniu choroby może być przytłaczająca. Pojawia się wtedy masa pytań, jak funkcjonować w świecie zdominowanym przez gluten. Jednak warto pamiętać, że nie zostajemy z tym problemem sami. Dobrym rozwiązaniem dla szukających odpowiedzi na nurtujące zagadnienia lub wypatrujących bezglutenowych inspiracji są Targi Żywności Bezglutenowej Gluten FREE EXPO V odbywające się w dniach 8-9 maja 2020 r. po raz pierwszy w EXPO Kraków. Organizatorami wydarzenia są Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej oraz firma Targi w Krakowie. Bezglutenowe święto zbiegnie się z XV Międzynarodowym Dniem Celiakii.

Strona internetowa: http://www.glutenfreeexpo.pl/pl/
Wydarzenie na Facebooku: https://www.facebook.com/events/726345391217406/?event_time_id=726345397884072