Nasze codzienne działania w sferze prawnej zwykle nie wymagają sposobu uzewnętrznienia naszej woli. Jednak od tej generalnej zasady mamy wyjątki. Dotyczą one zarówno sytuacji, gdy zachowanie formy decyduje o ważności naszych przedsięwzięć, jak i sytuacji, gdy bez zachowania szczególnej formy nie osiągniemy celów.
Podobne artykuły
Księga wieczysta – co można z niej wyczytać? (Notariusze dla Mistrza Branży)Darowizna – czy dać komuś swój majątek za darmo? (Notariusze dla Mistrza Branży)Co to jest przedsiębiorstwo w rozumieniu prawa cywilnego (Notariusze dla Mistrza Branży)Przepisy nakazują odpowiednią formę dla konkretnych działań ze względu na doniosłość prawną i bezpieczeństwo przeprowadzanych transakcji.
Są takie przejawy naszej aktywności (czynności prawne), które dla swej ważności wymagają uwiecznienia ich w szczególnej formie. Wiąże się to z wizytą u notariusza. Warto zapamiętać, że każda czynność prawna dotycząca np. zbycia albo obciążenia nieruchomości czy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu musi zostać przeprowadzona przy pomocy notariusza.
Bez formy nie ma umowy
Sprzedaż, darowizna czy zamiana nieruchomości albo mieszkania spółdzielczego wymagać będzie zawsze zachowania formy aktu notarialnego (najwyższej, możliwej formy czynności prawnych). W przeciwnym razie są one nieważne. To samo dotyczy ustanowienia hipoteki, z wyjątkiem hipotek na zabezpieczenie kredytów zaciągniętych w banku. Podobna sytuacja wystąpi, gdy będziemy chcieli ustanowić na naszej nieruchomości, np. dla naszych rodziców lub dziadków, prawo użytkowania lub służebności mieszkania do końca ich życia. Albo ustanowić służebność drogową dla sąsiadów. U notariusza musimy spisać też umowę sprzedaży przedsiębiorstwa, choć zasadniczo wystarczy, że notariusz poświadczy pod nią nasze podpisy. Przypomnieć warto również, że gdy małżonkowie obawiają się ryzyka związanego z aktywnością gospodarczą jednego z nich, mogą się udać do notariusza i spisać umowę majątkową małżeńską. Pisaliśmy już o tym w jednym z poprzednich tekstów z cyklu „Notariusze dla Mistrza Branży”.
Kolejnym krokiem może być prawny podział majątku. Podział majątku w formie aktu notarialnego jest konieczny, o ile w jego skład wejdą nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu.
Gdy nie warto przyjąć spadku
Zdarza się, że od przybytku jednak głowa boli. Dzieje się tak, gdy otrzymujemy w spadku, zamiast majątku, same długi. Możemy taki spadek odrzucić, jednak musimy pamiętać, że mamy na to tylko 6 miesięcy. Można tego dokonać u notariusza lub w sądzie. Po śmierci naszych bliskich nie musimy iść do sądu, by potwierdzić nasze prawa do spadku. Może to uczynić notariusz, sporządzając dokument zwany aktem poświadczenia dziedziczenia. U notariusza możemy nadto nasz spadek zgodnie podzielić.
Ćwierkały jaskółki…
Spółki nie zawsze są złe. Większych przedsięwzięć nie warto prowadzić na tzw. zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej. A spółki komandytowe, komandytowo-akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne zakładają właśnie notariusze. Również z najważniejszymi sprawami w działalności tych spółek należy zgłosić się do notariusza. Gdyby ktoś chciał ustanowić fundację, to także powinien to przeprowadzić u notariusza.
Ułatwienie ścigania nierzetelnych dłużników
Wizyta u notariusza może też skrócić czas odzyskiwania pieniędzy. Wystarczy, by nasz kontrahent poddał się w akcie notarialnym egzekucji z art. 777 kodeksu postępowania cywilnego. Taki akt notarialny jest zrównany z wyrokiem sądu i działa w przypadku, gdy nie dostaniemy naszych pieniędzy na czas. Działa on także, gdy najemca nie odda nam kluczy w terminie.
Kiedy warto iść do notariusza?
Nie warto na ostatnią chwilę odkładać decyzji o tym, co stanie się z naszym dorobkiem po naszej śmierci. Nie jest to błaha sprawa. Wiele małych firm upadło właśnie przez brak testamentu zmarłego właściciela. Testament można sporządzić w domu własnoręcznie lub udać się w tej sprawie do notariusza.
Kiedy musimy oświadczyć swoją wolę na piśmie
Przypadków wymagających zachowania tej formy jest bardzo wiele, dlatego lepiej trzymać się zasady, że poważniejsze umowy sporządzamy na piśmie. Pamiętajmy o zasadzie: verba volant, scripts manent (to co ustne jest ulotne, to co pisemne pozostaje).
Maciej Celichowski, notariusz w Poznaniu
Notariusze dla „Mistrza Branży”– cykl artykułów dotyczących spraw prawnych związanych z tworzeniem, organizacją, rozwojem, przekształcaniem i sukcesją w branżowej działalności gospodarczej funkcjonującej w warunkach gospodarki rynkowej. Cykl powstaje przy współpracy z notariuszami działającymi w zakresie swoich uprawnień jako osoby zaufania publicznego oraz mającymi obowiązek zachowania bezstronności i poufności.
Koordynator cyklu: dr Andrzej Rataj, notariusz w Poznaniu
