Dyrektorzy i nauczyciele szkół zawodowych oraz pracodawcy biją na alarm – mają coraz większy problem ze znalezieniem pracowników. W związku z zaistniałą sytuacją domagają się podniesienia poziomu kształcenia w zawodówkach i zmian w samym systemie edukacji.

W ostatnich latach pojawiają się poważne luki na rynku pracy, brakuje fachowców w takich zawodach jak: piekarz, kuśnierz, szewc, krawiec, masarz, rzeźnik etc. Jest to związane z wieloletnią marginalizacją kształcenia zawodowego i jego zaniedbaniem, a także z brakiem systemu kształcenia kadry nauczycielskiej szkół zawodowych.

Korpus Fachowców ratunkiem dla szkolnictwa zawodowego?

Śląscy rzemieślnicy rozpoczęli debatę o tym, jakie zmiany należy wprowadzić w kształceniu zawodowym. 30 mają 2016 r. odbyło się posiedzenie Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego (WRDS) w Katowicach, gdzie pojawił się temat kształcenia dualnego, będącego połączeniem teorii z praktyczną nauką zawodu. 24 czerwca, podczas konferencji zorganizowanej w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej z udziałem Anny Zalewskiej, minister edukacji narodowej, oraz Mateusza Morawieckiego, wicepremiera i ministra rozwoju, ogłoszono kierunki zmian dotyczących szkolnictwa zawodowego.

Podkreślono, że obecny model kształcenia nie spełnia swojej funkcji. Konieczne jest włączenie w ten proces pracodawców (specjaliści z przedsiębiorstw mają stworzyć Korpus Fachowców, będą mieć wpływ m.in. na tworzenie podstaw programowych do nauki zawodu i nowych profesji; pracodawcy wezmą także udział w praktycznym kształceniu uczniów szkół, mają wspierać kadrę nauczycielską, doposażać szkoły i centra kształcenia), a także wprowadzenie dualnego systemu kształcenia, pozwalającego łączyć teorię z praktyką. Szkoły zawodowe powinny uwzględnić potrzeby regionalnych rynków pracy, uczniowie przynajmniej część kształcenia praktycznego powinni odbyć u pracodawcy.

Konieczne są zmiany strukturalne

Zmieni się struktura kształcenia. Resort edukacji proponuje dwustopniowe szkoły branżowe. Po ukończeniu I stopnia i zdaniu egzaminu absolwenci otrzymają dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe. Będą mogli podjąć pracę lub kształcić się dalej. Po ukończeniu II stopnia zyskają wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Technicy – czyli absolwenci II stopnia szkoły branżowej – będą mogli przystąpić do matury zawodowej, a następnie wybrać studia wyższe w branży, w której uzyskali tytuł technika.

Zakłada się utworzenie przynajmniej jednego dobrze wyposażonego centrum kształcenia praktycznego (CKP) w każdym powiecie. Miałoby ono koordynować kształcenie zawodowe, prowadzić doradztwo zawodowe (które do tej pory było mało skuteczne), organizować i przeprowadzać egzaminy. CKP, prowadząc kształcenie, powinny uwzględniać zapotrzebowanie pracodawców w poszczególnych branżach. Będą także pełnić rolę ośrodków certyfikujących. Na poziomie województw powstanie portal edukacyjno-zawodowy, mający zapewnić dopływ informacji o potrzebach i możliwościach zarówno pracodawców, jak i szkół. MEN proponuje ponadto, by Wojewódzkie Urzędy Pracy wydawały okresowo weryfikowane opinie na temat wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w określonych zawodach na podstawie rzetelnych badań rynku pracy.

Ministerstwo Edukacji Narodowej postuluje też utworzenie Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ). Finansowanie FREZ miałoby być zapewnione ze środków Spółek Skarbu Państwa, Funduszu Pracy, ze składek zrzeszonych w nim przedsiębiorców. Rolą Funduszu byłoby m.in. doposażanie szkół i CKP, rozbudowa sieci CKP, doszkalanie nauczycieli. Miałby też ponosić koszty praktycznej nauki zawodu u pracodawców i zapewniać dodatki motywacyjne dla nauczycieli kształcenia zawodowego zatrudnionych w szkołach i CKP.

Autor: Ewa Siuda-Szymanowska