Nowoczesne BHP to dziś strategia działania, która chroni ludzi, procesy i ciągłość operacyjną firmy. Dlaczego warto podejść do ewakuacji i procedur kryzysowych z większą świadomością – nawet w małej rzemieślniczej cukierni czy lodziarni? I jakie zagrożenia coraz częściej wymykają się dotychczasowym planom awaryjnym?

W sytuacji pożaru ludzie mają kilka minut na bezpieczną ewakuację, zanim temperatura i zadymienie uniemożliwią wydostanie się z budynku. Tymczasem w niektórych polskich firmach próbne ćwiczenia wciąż bywają traktowane jako uciążliwy obowiązek. A to tylko jeden z wielu obszarów, na które przedsiębiorstwa muszą być dziś realnie przygotowane – obok fal upałów, awarii technicznych czy rosnących wymogów unijnych regulacji klimatycznych. 18 czerwca, w Dniu Ewakuacji, eksperci Sodexo przypominają: nowoczesne BHP to nie tylko procedury ewakuacyjne, ale całościowa strategia reagowania na nieprzewidywalne zagrożenia. 

Według raportu „Bezpieczeństwo Pracy w Polsce 2023. Dobrostan Pracownika” opracowanego przez Koalicję Bezpieczni w Pracy, aż 64 proc. badanych za najważniejszy element dobrostanu uznaje poczucie wewnętrznego spokoju – wyprzedzające w rankingu m.in. wysokość wynagrodzenia i dodatkowe benefity. W czasach niżu demograficznego i rosnącej konkurencji to właśnie czynniki psychologiczne budują atrakcyjność firmy i jej zdolność do utrzymania stabilnych zespołów.

Organizacje również dostrzegają, że realną inwestycją w komfort pracy i bezpieczeństwo zatrudnionych są m.in. szkolenia z zakresu BHP oraz ewakuacji. Choć przez lata traktowano je jako konieczność do odhaczenia, dziś stają się ważnym elementem przygotowania zespołów do reagowania w nieprzewidzianych sytuacjach – od zasłabnięcia, przez awarie techniczne, po pożar.

– Coraz więcej osób aktywnie włącza się w ćwiczenia i szkolenia, bo widzą, że pomagają one przygotować się na sytuacje awaryjne i dają większą pewność działania, gdy coś się wydarzy. Dzięki regularnym treningom pracownicy nie tylko znają procedury, ale też potrafią szybko zareagować i wzajemnie się wspierać, zanim na miejsce dotrą służby. Takie nawyki często decydują o tym, czy sytuację uda się opanować w porę. W dłuższej perspektywie daje to również większe poczucie bezpieczeństwa na co dzień – mówi Magdalena Zbroja, Head of Business Internal Services w Sodexo.

Bezpieczeństwo szyte na miarę

Zarządzanie bezpieczeństwem to dziś nie tylko realizacja przepisów BHP. To także tworzenie i aktualizacja planów ewakuacyjnych, regularne szkolenia, ocena ryzyk czy dostosowywanie procedur do specyfiki konkretnego obiektu. Coraz więcej organizacji korzysta w tym obszarze ze wsparcia wyspecjalizowanych partnerów, którzy pomagają wdrożyć systemy i modyfikować je do zmieniających się regulacji, nowych technologii czy rosnącej liczby zagrożeń.

Wystarczy spojrzeć na zmiany w przepisach wprowadzonych w ciągu ostatnich dwóch lat, by zobaczyć, jak dynamicznie rośnie zakres obowiązków związanych z bezpieczeństwem pracy. Nowe regulacje objęły m.in. zasady organizacji stanowisk pracy przy monitorach ekranowych, katalog substancji niebezpiecznych czy nowe wymogi w zakresie ewidencji narażeń zawodowych.

– Plany ewakuacyjne wymagają opracowania, zespoły potrzebują szkoleń, a obiekty – regularnych audytów. Najważniejsze jest jednak podejście szyte na miarę. W fabryce farmaceutycznej istotna będzie natychmiastowa ewakuacja z uwzględnieniem stref zagrożenia oraz ochrony procesów produkcyjnych, w centrum logistycznym – zabezpieczenie ciągłości operacji i koordynacja ruchu dużych grup pracowników na rozległym terenie, a w biurze – sprawna komunikacja, uwzględniająca m.in. obecność gości, osób z ograniczoną mobilnością czy specyfikę wielopiętrowych budynków. Każdy obiekt ma swoją charakterystykę, dlatego scenariusze ewakuacyjne muszą być dopasowane nie tylko do przepisów, ale do rzeczywistych warunków i potrzeb ludzi, którzy tam pracują – podkreśla Magdalena Zbroja, Head of Business Internal Services w Sodexo.

Według badań opublikowanych w „Journal of Safety Research”, firmy korzystające z zewnętrznych partnerów ds. bezpieczeństwa skuteczniej wdrażają i aktualizują procedury, co przekłada się na wyższy poziom realnej gotowości do działań w sytuacjach kryzysowych. Podobne wnioski przynosi raport „9 Benefits of Outsourcing Safety Management”, wskazując, że outsourcing pozwala szybciej reagować na nowe zagrożenia, a także prowadzić szkolenia dostosowane do rzeczywistych warunków funkcjonowania firmy. Jednak na tym katalog wyzwań się nie kończy – w coraz większym stopniu wpływ na bezpieczeństwo mają dziś także zmiany klimatyczne i niestabilna pogoda.

Firmy pod presją pogody i zmian klimatu

Do niedawna bezpieczeństwo w firmach podążało głównie za przewidywalnym rytmem sezonowym: latem zabezpieczano obiekty przed upałami i burzami, jesienią przed nawałnicami. Jednak skala anomalii pogodowych sprawia, że podział ten coraz częściej przestaje działać.

Ryzyka pożarowe coraz mocniej wpisują się w codzienny katalog zagrożeń, z którymi mierzą się firmy. W samym 2024 roku straż pożarna interweniowała przy ponad 550 tys. zdarzeniach, w tym przy 2 372 pożarach obiektów użyteczności publicznej, 2 208 w obiektach produkcyjnych oraz 830 w magazynach. Dlatego tak ważne są regularne przeglądy gaśnic, hydrantów i instalacji przeciwpożarowych oraz szybka reakcja w pierwszych minutach zagrożenia.

2024 rok przyniósł Polsce najwyższą średnią temperaturę w historii, z falami upałów dochodzącymi do 36,5°C. Tegoroczny maj zaskoczył wyjątkowymi ochłodzeniami i przymrozkami do -12°C. Tak duża amplituda pokazuje, że zarządzanie bezpieczeństwem w firmach musi dziś obejmować zarówno klasyczne zagrożenia BHP, jak i dynamicznie zmieniające się warunki klimatyczne – i to przez cały rok.

– Skala zmian pogodowych sprawia, że bezpieczeństwo pracy wymaga znacznie szerszego podejścia. Dziś przedsiębiorstwa muszą uwzględniać w swoich planach także ryzyka klimatyczne. Nowe unijne regulacje w ramach dyrektywy CSRD stopniowo rozszerzają obowiązki raportowania i oceny odporności organizacji na ekstremalne zjawiska pogodowe – pierwsze raporty obejmą dane już za 2025 rok – mówi Magdalena Zbroja, Head of Business Internal Services w Sodexo. To wymusza nie tylko dostosowanie infrastruktury, ale też bieżące monitorowanie warunków pracy, zapewnianie odpowiednich temperatur w halach i biurach, organizację pracy w czasie upałów oraz przygotowanie pracowników do reagowania na ryzyko zasłabnięć oraz przegrzania. W dłuższej perspektywie oznacza to konieczność budowania elastycznych procedur i scenariuszy bezpieczeństwa, które pozwolą firmom sprawnie funkcjonować w warunkach coraz większej zmienności pogodowej.