Po co konsumentowi informacja o ilościowej zawartości składnika, obowiązkowa zarówno na żywności opakowanej, jak i nieopako­wanej? Głównie po to, żeby mógł on ocenić, ile rzeczywiście jest danego składnika w produkcie, a także zweryfikować to, co suge­ruje grafika na opakowaniu czy nazwa artykułu spożywczego.

Podstawy znakowania. Cz. I – Prawidłowa nazwa produktu.

Podanie ilościowej zawartości jednego ze składników produk­tu finalnego wymagane jest w sy­tuacjach¹:
1. gdy dany składnik występuje w nazwie środka spożywczego lub zwykle kojarzo­ny jest z tą nazwą przez konsumenta (np. bułka z serem, chleb ze słonecznikiem);
2. gdy składniki są podkreślone na etykie­cie słownie, obrazowo lub graficznie (np. wizerunek laski wanilii, wizerunek czekola­dy, zapis: „z sokiem owocowym”);
3. gdy składniki są istotne w celu scharak­teryzowania danego produktu i odróżnienia go od produktów, z którymi mógłby być mylony ze względu na jego nazwę lub wy­gląd (np. sos waniliowy).

Kiedy nie trzeba podawać procentowej zawartości składnika
Przypadki, w których nie jest wymagane podawanie procentowej zawartości skład­nika przywołanego w nazwie²:
1. produkty, w których podano masę net­to po odsączeniu (np. kompot wiśniowy);
2. produkty, w przypadku których oznacza­nie ilości jest obowiązkowe z innymi prze­pisami (np. dżem wiśniowy – musi być za­pis, że do wytworzenia 100 g dżemu użyto x g wiśni);
3. w przypadku składników użytych w ma­łych ilościach do celów aromatyczno-sma­kowych (np. aromaty);
4. w przypadku składników, które występują w nazwie i nie wpływają na wybór konsu­mentów, ponieważ zmiana ilości nie ma za­sadniczego wpływu na charakterystykę tego produktu i odróżnienia go od innych podob­nych produktów (np. o smaku cytrynowym);
5. w przypadku, gdy przepisy ustalają do­kładną ilość składnika, nie przewidując ozna­czenia na etykiecie (np. czekolada mleczna);
6. gdy na etykiecie jest zapis: „z substan­cją słodzącą”;
7. jeśli mamy produkt wzbogacony w wita­miny lub składniki mineralne, pod warun­kiem, że podajemy ich zawartość w tabeli wartości odżywczej.

Informacja o ilościowej zawartości składnika – gdzie i jak
Informacje o ilościowej zawartości składni­ka podaje się albo w nazwie produktu, albo bezpośrednio przy nazwie, albo w wykazie składników – obok składnika. Informację tę określa się w procentach, podając ilość składnika w momencie jego użycia w proce­sie produkcyjnym – czyli ilość z receptury.
Informację o ilościowej zawartości składnika w produkcie, który traci wilgotność w wyniku procesu produkcyjnego, podaje się względem produktu gotowego – czyli po upieczeniu. Wy­jątek stanowi sytuacja, gdy całkowita ilość wszystkich składników określonych na ety­kiecie przekracza 100%, wówczas ilość jest określana na podstawie masy składnika wy­korzystanego do przygotowania 100 g pro­duktu gotowego.

Jak obliczyć ilościową zawartość składników w środku spożywczym
Ilościową zawartość składnika³ oblicza się, dzieląc jego masę przez masę ogólną wszystkich składników środka spożywcze­go, pomniejszoną o masę wody dodanej jako składnik i składników lotnych, które ubyły w trakcie procesu produkcyjnego, według następującego wzoru:

% składnika = ms/mo x 100%,

gdzie:
• ms – masa składnika (kg);
• mo – masa składników ogółem (kg).

Wioletta Bogusz-Kaliś, specjalista ds. bezpieczeństwa żywności

¹ Artykuł 22 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności
² Załącznik VIII ww. Rozporządzenia w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności
³ Sposób obliczania ilościowej zawartości składników w środku spożywczym został zamieszczony w Załączniku nr 4 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. Nr 137 poz. 966).

	Polecamy „Opracowywanie etykiet zgodnie z aktualnymi wymaganiami przepisów prawnych” autorstwa Wioletty Bogusz-Kaliś Poradnik omawia krok po kroku wszystkie elementy oznakowania, które muszą być uwzględnione na etykiecie: od nazwy, poprzez wykaz składników, składniki alergenne, aromaty, substancje dodatkowe, składniki złożone, po procentową zawartość surowców. Znajdują się tu również wskazówki dotyczące daty minimalnej trwałości oraz masy netto. Wyjaśniam, kiedy mogą być używane dodatkowe określenia, jak: „bez konserwantów”, „naturalny” czy „tradycyjny”. Dużo miejsca poświęcam wartości odżywczej, ponieważ to temat nowy – zwłaszcza dla małych producentów żywności. tutaj

Przykłady oznacza niaprocentowej zawartości składników produktu finalnego
• „Z czekoladą” – należy podać zawartość procentową czekolady.

• „Czekolada mleczna z orzechami” – nie trzeba zawartości procentowej surowców mlecznych, trzeba podać zawartość procentową orzechów.

• „Czekolada z bakaliami” – zawartość procentowa bakalii ogółem i wymienio­ne, jakie, lub zawartość procentową poszczególnych bakalii.

• „Ciasto śliwkowe” – zawartość procentową śliwek.

• „Ciasto z owocami leśnymi” – zawartość procentową owoców leśnych ogółem i wymienione, jakie, lub zawartość procentową poszczególnych owoców.

• „Z sezamem, ze słonecznikiem, z żurawiną” – procentowa zawartość składni­ków przywołanych w nazwie.

• „Z makiem” – procentowa zawartość maku, a nie masy makowej, która jest składnikiem złożonym.

• „Ciasteczka z kokosem” – procentowa zawartość kokosa.

• „Ciasteczka o smaku kokosowym” – nie trzeba podawać procentowej zawartości, chyba że grafika przedstawia kokos.

• „Chleb pszenno-żytni” – nie trzeba podawać procentowej zawartości przywo­łanych rodzajów mąki.

• „Pierniki korzenne” – nie trzeba podawać procentowej zawartości przypraw.

• „Płatki kukurydziane” – nie trzeba podawać ilości kukurydzy.

• „Wafelki z masą kakaową w polewie czekoladowej” – podajemy zawartość procentową: polewy, czekolady w polewie, kakao w masie; nie trzeba podawać zawartości procentowej masy kakaowej i wafelka.

• Na etykiecie obrazki laski wanilii – zawartość procentową ekstraktu z wanilii.

• „Produkt o smaku waniliowym”, nie ma grafiki z wanilią – nie trzeba podawać procentowej zawartości.

• „Chleb razowy” – nie trzeba podawać procentowej zawartości (przy spełnieniu wymagań: do 10% mąki pszennej).

• „Z budyniem” – zawartość procentową budyniu.

• „Z nadzieniem toffi” – procentowa zawartość nadzienia toffi (należy rozpisać skład składnika złożonego).

• „Pierogi z truskawkami” – procentowa zawartość truskawek w nadzieniu, a nie nadzienia truskawkowego.

• „Wafle z nadzieniem kokosowym” – procentowa zawartość kokosu w nadzie­niu, ale w odniesieniu do całego produktu.

• „Makaron jajeczny” – procentowa zawartość jaj czy produktów z jaj, np. masy jajowej pasteryzowanej.

• „Napój pomarańczowy” – podajemy zawartość surowców uzyskanych z pomarańczy („napój o smaku pomarańczowym” – nie trzeba podawać tego typu informacji).

Podstawy znakowania. Cz. I – Prawidłowa nazwa produktu.