Crowdfunding - zasady finansowania społecznościowego przedsięwzięć biznesowych, społecznych i kulturalnych. Jaka jest przyszłość crowdfundingu?

Jednym z projektów 2Up 2Down, organizacji założonej przez artystkę Jeanne van Heeswijk w Liverpoolu, jest Homeland Community Bakery. Dzięki ponad 17 000 funtów, pozyskanym od lokalnej społeczności i Internautów, powstanie mała piekarnia, będąca jednocześnie miejscem spotkań okolicznych mieszkańców. Było to możliwe dzięki crowdfundingowi, czyli finansowaniu społecznościowemu.

 
Wiele dobrych pomysłów nie zostaje realizowanych z powodu braku wystarczających środków, niepewności związanej z pozyskaniem klientów lub dużego ryzyka, którego nie akceptują inwestorzy. Rozwój Internetu i zmiana naszych zachowań w sieci doprowadziły do opracowania modelu, który jest odpowiedzią na potrzeby inicjatorów ciekawych przedsięwzięć. Tak jak tysiące osób współtworzą Wikipedię, tak teraz miliony Internautów współfinansują ciekawe projekty za pośrednictwem Internetu.

Czym jest crowdfunding?
Finansowanie społecznościowe to mechanizm pozyskiwania kapitału na realizację przedsięwzięć biznesowych, społecznych i kulturalnych. Stosunkowo niskie wpłaty od dużej społeczności pozwalają zebrać środki niezbędne inicjatorom różnych projektów. Cały proces odbywa się w Internecie, najczęściej na specjalnych portalach, które umożliwiają dodanie opisu projektu i gromadzenie wpłat. Każdorazowo określony jest minimalny cel finansowy – jeżeli nie zostanie osiągnięty w założonym terminie, wszyscy wspierający otrzymują zwrot wpłaconych pieniędzy. W przypadku projektu Homeland Community Bakery było to 13 tysięcy funtów, ale dzięki wpłatom ponad 420 osób cel ten został przekroczony o niemal 4,5 tys.

Co ważne, każdy, kto wpłaca własne pieniądze na projekt, w zamian otrzymuje określony bonus wynikający z jego realizacji. Może być to produkt lub usługa, gadżet, bilet, spotkanie, egzemplarz książki lub płyty, a nawet akcje spółki. W przypadku projektu lokalnej piekarni z Liverpoolu były to m.in. wypieki, zestawy kawowe oraz możliwość organizacji zamkniętej imprezy w lokalu. Najciekawszą nagrodę stanowiło nazwanie gatunku chleba imieniem wspierającego, co kosztowało równo 1000 funtów.

Co w zamian za wsparcie finansowe?
Świadczenie zwrotne dla społeczności wspierających ma bardzo duże znaczenie. Z jednej strony odróżnia crowdfunding od zbiórek charytatywnych, ale też bardziej przekonuje ludzi do udzielenia wsparcia finansowego nieznajomym. Po drugie zaś pozwala pozyskiwać kapitał dzięki otwarciu i pokazaniu procesu powstawania projektu. Okazuje się bowiem, że wiele osób jest skłonnych zapłacić więcej, otrzymując w zamian unikalne bonusy. Może to być spotkanie z reżyserem spektaklu, wyszczególnienie w napisach końcowych filmu jako koproducent, wstęp na próbę nagraniową do studia i wiele innych.

Zjawisko to określa się mianem emocjonalnej stopy zwrotu. Oznacza to, że wspierając projekt finansowania społecznościowego, nie oceniamy go jedynie przez pryzmat otrzymanego produktu – książki, biletu, płyty CD, ale także subiektywnej wartości, jaką stanowi wsparcie dobrego pomysłu, współudział przy jego realizacji i ekskluzywny dostęp.
Bardzo ciekawą odmianą finansowania społecznościowego jest model udziałowy. Opiera się na tym samym mechanizmie, ale w zamian za wpłaty można otrzymać pakiet akcji spółki realizującej przedsięwzięcie. Dzięki takiej akcji środki na rozwój pozyskali właściciele brytyjskiego browaru BrewDog, którzy zachęcali do inwestycji w sposób zdecydowanie odmienny od tradycyjnego. Nie obiecywali wzrostów sprzedaży, zwielokrotnienia zysków ani wysokich stóp zwrotu. Zamiast tego zadawali pytanie „Lubisz piwo? Zostań właścicielem lokalnego browaru!”. Za wsparcie w wysokości 90 funtów każdy społecznościowy anioł biznesu otrzymywał mały pakiet akcji oraz 12 piw. Pieniądze zostały zebrane, a dzięki nim BrewDog rozwinął skrzydła i jest rozpoznawalną na całym świecie marką.

Pierwszy projekt udziałowy w Polsce zakończył się w listopadzie ubiegłego roku. Właściciel portalu beesfund.com, jedynego umożliwiającego model udziałowy w Polsce, pozyskał 50 000 zł w zamian za 5% akcji spółki. Poza kapitałem udało się pozyskać 69 akcjonariuszy, wspierających zespół Beesfund S.A. wiedzą, doświadczeniem i kontaktami.

\Przyszłość finansowania społecznościowego
Według analityków firmy doradczej Deloitte w 2013 r. w taki sposób Internauci sfinansują projekty na łączną sumę 3 miliardów dolarów. Dotychczasowy rozwój finansowania społecznościowego ma swoje uzasadnienie. Przede wszystkim ludzie są ciekawi tego, jak powstają różne projekty i interesuje ich współtworzenie różnych projektów, a to z kolei zmienia model wejścia na rynek nowych produktów. Obecnie wąska grupa decydentów ocenia, jakie przedsięwzięcia będą realizowane, a potem stara się sprzedać produkty czy usługi klientom, podejmując duże ryzyko niepowodzenia. Crowdfunding pozwala zapytać przyszłych odbiorców o opinię już w fazie pomysłu, przy okazji stosując przedsprzedaż i budując społeczność ambasadorów zaangażowanych w projekt. Nikt w Hollywood nie pomyślał o odwróceniu cyklu produkcji filmów, ale dla niezależnych twórców filmowych crowdfunding to zbawienie, gdyż pozwala im zaistnieć medialnie, znaleźć widzów i pozyskać fundusze. Dodatkowo, decyzje finansowe podejmujemy sercem, a nie na podstawie racjonalnych obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym. A któż nie chciałby być współtwórcą sukcesu małej wyprawy kosmicznej, wydania nowej płyty ulubionego zespołu czy małym aniołem biznesu w ciekawej firmie?

Dla kogo crowdfunding?
Z punktu widzenia inicjatorów ciekawych przedsięwzięć crowdfunding także ma bardzo wiele zalet. Umożliwia zebranie środków przed realizacją przedsięwzięcia, pozyskanie opinii odbiorców i dostosowanie projektu wedle ich komentarzy, a także zbudowanie społeczności współtwórców będących ambasadorami, a nie jedynie klientami. Ten cel przyświeca Lauren Pears, która za pośrednictwem portalu finansowania społecznościowego indiegogo.com próbuje zebrać 108 000 funtów, by otworzyć w Londynie kawiarnię, w której zaoferuje domowe wypieki, napoje, a także… plac zabaw dla kotów. „Kawiarnia z kotami”, jak mówi się o tym projekcie, jest marzeniem Lauren i społeczność przyłączyła się do projektu, wspierając go w wysokości 18% celu na 20 dni przed końcem.

Swój cel osiągnął za to student z Detroit, który zachęcił społeczność do wsparcia budowy pomnika Robocopa na terenie kampusu. 2718 osób dorzuciło się do tego szalonego pomysłu i w tym roku nastąpi jego odsłonięcie. Ten przykład dowodzi, że crowdfunding to także recepta na projekty, które można przyporządkować do kategorii „szalone”.

Karol Król