Wspieranie lokalnych przedsięwzięć, dbanie o pracowników i klientów czy budowanie pozytywnych relacji z kontrahentami – to działania, które wiele firm dobrze zna z „własnego podwórka”.
Odpowiedzialna postawa przedsiębiorców zaczyna odgrywać coraz większą rolę w biznesie. Dotyczy również sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W teorii zarządzania koncepcja ta nosi nazwę społecznej odpowiedzialności biznesu.
Niedawno głośno było o Waldemarze Gronowskim, piekarzu z Legnicy, który przekazywał niesprzedane pieczywo do lokalnej stołówki dla ubogich w Legnicy. Jednak historia nie skończyła się szczęśliwie: przedsiębiorca został oskarżony o niepłacenie podatku od darowizny. Długi wynikłe z dobroczynnej postawy zmusiły Gronowskiego do zamknięcia piekarni. Przykład ten budzi u wielu sprzeciw moralny. Dlaczego wyświadczane dobro miało tak negatywny finał? Prawo nie nadąża za rzeczywistością. Precedensowa historia doprowadziła w Polsce w 2009 r. do zwolnienia z VAT darowizn z artykułów spożywczych na działalność charytatywną.
Firma nie sama sobie
Zaangażowanie Waldemara Gronowskiego na rzecz potrzebującej, legnickiej społeczności bliskie jest założeniom społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR ? Corporate Social Responsibility), która określana jest przez Komisję Europejską jako odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na otoczenie, w którym funkcjonują (społeczeństwo, środowisko naturalne). W swej istocie oznacza wyjście poza uregulowania prawne, robienie czegoś więcej dla otoczenia firmy, a więc m.in. dla klientów, pracowników, kontrahentów, społeczności lokalnej. CSR oznacza więc odpowiadanie na problemy społeczne i środowiskowe w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W praktyce oznacza np. minimalizowanie negatywnego wpływu, który może być skutkiem działania firmy, na przykład poprzez instalację filtrów ograniczających skutki odprowadzonych nieczystości. Prowadzenie recyklingu odpadów, aby zmniejszyć ilości generowanych śmieci poprzez ułatwienie ich ponownego przetworzenia.
Odpowiedzialność przedsiębiorstwa dotyczy również zaangażowania w rozwój społeczności lokalnych. Działania filantropijne to tylko wycinek tortu CSR, gdyż uwrażliwiają przedsiębiorcę na kwestie społeczne. I choć często te działania nie są nazywane wprost społeczną odpowiedzialnością biznesu, to wciągają firmę w nurt szerszego myślenia o roli, jaką odgrywa ona w swoim otoczeniu i relacjach, które go z nią łączą. Ze społeczności lokalnej pozyskuje pracowników, klientów czy surowce do produkcji, bez których przedsiębiorstwo nie miałoby możliwości dalej wytwarzać dóbr.
[img]3538[/img]
Mistrzowskie posunięcie
CSR zakłada myślenie o własnej firmie w perspektywie długofalowej. Zapewnienia i utrzymania dobrej jakości produktów, pozytywnych relacji z klientami, pracownikami oraz kontrahentami. Przed wyzwaniem zachowania perspektyw rozwoju stanęły Zakłady Tłuszczowe „Kruszwica”, producent m.in. olejów, margaryn, tłuszczów. Firma na skutek nasilania się zjawiska zamykania zakładów cukierniczo-piekarskich rozpoczęła projekt „Akademia Mistrza”. Adresowany jest on do cukierników, piekarzy, dystrybutorów, uczniów cukiernictwa, a jego celem jest zachęcanie do podnoszenia umiejętności cukierniczych, pielęgnowanie tradycji przy jednoczesnym byciu na bieżąco z trendami światowymi. Projekt obejmuje udział w warsztatach cukierniczych, szkoleniach biznesowych, a także warsztatach rozwoju osobistego. Łącznie w projekcie od 2008 r. uczestniczyło ok. 1000 osób.
Innym przykładem reprezentowania społecznie odpowiedzialnych standardów, tym razem z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, jest Piekarnia Baker SC z Grodziska Mazowieckiego. Przedsiębiorstwo posiada normy bezpieczeństwa żywności. Firma zarządzana jest w oparciu o przyświecającą jej misję „Dostarczać pieczywo w konkurencyjnej cenie, zachowując najwyższą jakość poprzez wyłącznie naturalne składniki oraz tradycyjne receptury, działając w oparciu o nowoczesne technologie.” Z kolei w ramach działalności charytatywnej od 8 lat piekarnia pomaga Towarzystwu Przyjaciół Dzieci w Grodzisku Mazowieckim.
CSR na mniejszą skalę
Przykład Piekarni Baker SC pokazuje, że społeczna odpowiedzialność biznesu to nie tylko domena międzynarodowych korporacji. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw również coraz aktywniej działa w obszarze CSR, choć nie zawsze nazywa podejmowane praktyki społeczną odpowiedzialnością biznesu. Brak świadomości pojęcia CSR potwierdza raport Agencji Rozwoju Innowacji z 2012 r. Wynika z niego, że 64% spośród kadry zarządzającej i osób decyzyjnych w małych, średnich i mikroprzedsiębiorstwach nie zna tego pojęcia, choć deklarowane są podejmowane przykładowe działania społecznie odpowiedzialne. Badanie wskazuje również na brak powiązania podejmowanych inicjatyw z korzyściami, które przedsiębiorstwo może odnieść.
Dlaczego zatem, prowadząc niedużą cukiernię, warto pomyśleć o społecznej odpowiedzialności biznesu? Bo klienci zaczynają doceniać i też chętniej kupować ciastka od kogoś, kto wypieka z mąki kupowanej od lokalnego producenta lub kto zatrudnia jego krewnego na godziwych warunkach. Właściciel młyna zdecyduje się na współpracę z daną firmą, bo wie, że jej szef wywiązuje się ze zobowiązań, także tych finansowych. Sieć sklepów spożywczych będzie nabywać pieczywo od firmy postrzeganej w otoczeniu jako solidny partner, aby nie narażać na szwank swojego wizerunku, a jednocześnie pilnować własnych interesów. Inni kontrahenci docenią przejrzyste zasady współpracy, dotyczące na przykład terminów płatności czy rozpatrywania reklamacji.
W poszukiwaniu inspiracji
Warto wzorować się na skutecznych i korzystnych rozwiązaniach CSR, realizowanych przez inne przedsiębiorstwa, także z sektora MŚP. Zbiór takich dobrych praktyk co roku na łamach raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki” publikuje Forum Odpowiedzialnego Biznesu.
Wśród zgłoszonych działań małych i średnich firm znalazły się proekologiczne inicjatywy firmy E. & J. Gallo Winery, wytwórcy win. Firma wraz z Fundacją Eco Choice zdecydowała się zadbać o okoliczne tereny i podjęła akcję sprzątania jeziora w okolicy Gołków, a także wybrzeży Morza Bałtyckiego. Odpowiedzialność przedsiębiorcy łączy się również z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych. Pracownicy IQ Marketing i AtomClik zorganizowali dwutygodniowy staż dla jednego z podopiecznych Fundacji Synapsis, cierpiącego na zespół Aspergera. W ramach programu stażysta miał możliwość nabyć nowe kompetencje i wiedzę, będąc wspieranym przez zespół agencji.
CSR ma na celu także minimalizowanie ewentualnych, ale możliwych szkodliwych aspektów własnej działalności. Firma Diageo Polska, która reprezentuje branżę alkoholową, zorganizowała kampanię „Alkohol to odpowiedzialność. Pij rozważnie”. W sklepach i na stoiskach alkoholowych rozprowadzano materiały edukacyjne i zachęcano klientów do podpisywania się pod hasłem „Prowadzę. Nie piję”.
Organizacje branżowe na rzecz CSR
Powyższe przykłady dowodzą, że nawet mniejsze firmy mogą działać w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu. Jednak podejmowanie CSR-owych inicjatyw w pojedynkę to nie jedyna opcja dla firm.
Według badań „Polskie i szwedzkie MŚP wobec wyzwań CSR” (2011), realizowanych w ramach projektu RespEn, dużą rolę do odegrania w procesie edukowania sektora MŚP w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu może mieć rozwój organizacji zrzeszających przedsiębiorców, np. cechów. Obecnie obserwuje się zanik tego typu podmiotów, których funkcjonowanie bliskie jest CSR. Cechy czuwały bowiem m.in. nad odpowiedzialnością zrzeszonych przedsiębiorców, wzmacniały więzi środowiskowe, podnosiły kwalifikacje zawodowe członków. Dlatego dla polskiej branży piekarskiej i cukierniczej tak ważne staje się dbanie o rozwój Cechów Piekarzy i Cukierników lub też budowanie podobnych organizacji, jak choćby Stowarzyszenie Inicjatywa Firm Rodzinnych, które powstało w 2008 r., aby wspierać rozwój firm rodzinnych i integrować środowisko.
Autorzy we wnioskach badania „Polskie i szwedzkie MŚP wobec wyzwań CSR” podsumowują: „Organizacje zrzeszające mniejszą liczbę przedsiębiorstw mogą łączyć ich zasoby we wspólne akcje i inicjatywy, wzmacniając tym samym z jednej strony wkład społeczny, a z drugiej strony pozytywne efekty biznesowe wynikające z podjętych działań.”
Agnieszka Siarkiewicz, Forum Odpowiedzialnego Biznesu
