GMO wciąż jest na kontrolowanym. Każdy producent, który zdecyduje się wprowadzić produkt zawierający organizmy modyfikowane genetycznie (GMO), musi mieć odpowiednią dokumentację. Jest też zobligowany do właściwego znakowania wprowadzonych na rynek artykułów spożywczych z GMO.
Podobne artykuły
O fałszowaniu produktów spożywczychJak obliczyć wartość odżywczą?Jak deklarować alergeny? – dodatkowe wytyczne Komisji EuropejskiejBez względu na to, czy na rynek jest wprowadzana żywność genetycznie modyfikowana, czy wolna od GMO, zawsze musi spełniać warunek bezpieczeństwa dla zdrowia konsumentów. Musi również podlegać wymaganiom prawnym, które określają m.in. warunki wprowadzenia do obrotu, zasady odpowiedniego znakowania, przekazywania oraz przechowywania dokumentów dotyczących surowców i wyrobów gotowych zawierających GMO.
Do najważniejszych aktów prawnych regulujących kwestię GMO należą:
1. ustawa z 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76 poz. 811 z późn. zm.)
2. rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy
3. rozporządzenie (WE) NR 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE.
Wolne od GMO |
|
Odpowiednie znakowanie
Żywność wyprodukowana ze składnika genetycznie zmodyfikowanego lub go zawierająca w swoim składzie powinna na etykiecie zawierać wymagane określenia. Powinna być zamieszczona informacja „produkt zawiera organizmy zmodyfikowane genetycznie” lub „wyprodukowano z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)”. Jeśli żywność składa się z więcej niż jednego składnika, to określenie „genetycznie zmodyfikowane” lub „wyprodukowano z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa składnika)” powinno być zamieszczone w wykazie składników. Na przykład jeżeli ciastka zostały wyprodukowane z mąki sojowej otrzymanej z soi GMO, to przy składniku „mąka sojowa” powinno być dodane sformułowanie „genetycznie zmodyfikowana” lub „wyprodukowana z genetycznie zmodyfikowanej soi”. Natomiast jeśli na etykiecie nie ma wykazu składników, wymagane określenie „genetycznie zmodyfikowane” lub „wyprodukowane z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)” zamieszcza się w sposób widoczny na etykiecie. W przypadku żywności sprzedawanej bez opakowań ww. sformułowania należy zamieścić na etykiecie wystawowej żywności, albo bezpośrednio obok niej lub na opakowaniu zbiorczym czcionką na tyle dużą, by można było łatwo ją odnaleźć i odczytać.
Zapamiętaj! Wymagania specjalnego oznakowania nie mają zastosowania do środków spożywczych zawierających materiał genetycznie zmodyfikowany w ilości nie większej niż 0,9% składników żywności, pod warunkiem że te ilości GMO są przypadkowe lub nieuniknione technologicznie. Jest to tzw. próg tolerancji zawartości GMO w produkcie.
Śledzenie drogi GMO
Przedsiębiorcy działający na rynku spożywczym mają obowiązek przekazywania i przechowywania wymaganej dokumentacji surowców i wyrobów gotowych zawierających GMO. „Możliwość śledzenia” (traceability) to jedno z podstawowych wymagań rozporządzenia dotyczącego ogólnego prawa żywnościowego – rozporządzenia 178/2002, ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego. Obowiązek ten dotyczy zarówno producentów umieszczających swój produkt GM na rynku, jak i tych, którzy otrzymują taki produkt od dostawców wewnątrz UE.
W praktyce realizacja założeń systemu powinna wyglądać następująco:
• gdy produkt spożywczy zawiera lub składa się z GMO operator żywności musi przekazać na piśmie operatorowi otrzymującemu produkt spożywczy informację o tym, że produkt ten lub jego składniki zawierają lub składają się z GMO. Musi być również podany niepowtarzalny identyfikator nadany tym GMO;
• w sytuacji gdy produkt spożywczy jest wyprodukowany z GMO, operatorzy żywności muszą przekazać odbiorcy produktu pisemną informację, który z poszczególnych składników żywności jest wyprodukowany z GMO. Jeśli dany produkt żywnościowy nie posiada wykazu składników, musi być zamieszczona odrębna informacja, że produkt jest wyprodukowany z GMO.
System traceability ma na celu ułatwienie kontroli i weryfikacji wymaganego przepisami prawnymi znakowania oraz umożliwia sprawne wycofywanie produktów spożywczych zawierających lub składających się z GMO, w przypadku kiedy zaistnieje ryzyko zagrożenia dla zdrowia ludzi lub bezpieczeństwa środowiska.
Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów
Warto podkreślić, że w ustawie o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z 2008 r. pojawiła się definicja produktu rolno-spożywczego zafałszowanego. W myśl ustawy, jest to produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych, albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany, w tym zmiany dotyczące oznakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości. Tak więc produkt zawierający GMO powyżej 0,9% i nieopatrzony odpowiednimi informacjami na etykiecie może być uznany za zafałszowany. W przepisach prawnych zostały określone sankcje karne za nie przestrzeganie prawa. Kto wprowadza do obrotu zafałszowane artykuły rolno-spożywcze, podlega karze pieniężnej w wysokości nie wyższej niż 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, nie niższej jednak niż 1000 zł. Za nieprzestrzeganie wymagań zawartych w rozporządzeniach dotyczących GMO grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat.
mgr inż. Wioletta Bogusz-Kaliś, specjalista ds. żywności