Data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia to jedna z niezbędnych informacji zamieszczanych na etykiecie produktu spożywczego. Niezbędne i wydawałoby się, że oczywiste, ale wciąż jeszcze zdarzają się błędy. Podpowiemy, jak się ich ustrzec. Wyjaśnimy również zasady znakowania numerem partii produkcyjnej.

PAMIĘTAJ! Określenie terminu przydatności do spożycia należy do obowiązków producenta żywności i to na nim spoczywa prawna odpowiedzialność za bezpieczeństwo znajdujących się w obrocie handlowym produktów żywnościowych.

Data minimalnej trwałości oznacza datę, do której dany środek spo­żywczy zachowuje swoje szcze­gólne właściwości pod warunkiem jego odpowiedniego przechowywania. Zgodnie z Ustawą o bezpieczeństwie żywności i ży­wienia1 datę minimalnej trwałości zastę­puje się terminem przydatności do spo­życia w przypadku środków spożywczych, które z mikrobiologicznego punktu widze­nia szybko się psują i z tego względu już po krótkim czasie mogą stanowić bezpo­średnie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Po upłynięciu terminu przydatności do spo­życia środek spożywczy jest uznany za nie­bezpieczny. Sposób podawania odpowiedniej daty znajduje się w Załączniku X do Rozpo­rządzenia nr 1169/2011.

Data minimalnej trwałości
Datę minimalnej trwałości poprzedza się sformułowaniem: „Najlepiej spożyć przed …”, gdy data zawiera oznaczenie dnia (dd.mm.rr lub dd.mm), lub: „Najle­piej spożyć przed końcem …” – w in­nych przypadkach (mm.rr lub rr). Podanym sformułowaniom towarzyszy albo sama data, np. 12.02.2015, albo odesłanie do miejsca, gdzie data jest podana na etykiecie, np.: „Data podana z boku opakowania” lub „Data podana na klipsie”. Po tych informacjach, jeśli istnieje taka potrzeba, należy podać opis warunków przechowywania, które mu­szą być przestrzegane, aby produkt mógł być przechowywany przez właściwy okres.

Podana data musi składać się z dnia, mie­siąca lub ewentualnie roku, w takiej, a nie innej, kolejności. Kodowanie daty nie jest dopuszczalne.

Oznaczanie daty minimalnej trwałości nie jest wymagane m.in. w przypadku wyro­bów piekarniczych lub cukierniczych, które ze względu na swoją specyfikę są zwykle spożywane w ciągu 24 godzin od wytwo­rzenia, wyrobów cukierniczych składających się prawie wyłącznie z cukrów aromatyzo­wanych lub barwionych, gum do żucia oraz podobnych produktów do żucia, a także cu­kru w stanie stałym.

PAMIĘTAJ! Zasady dotyczące oznaczania daty minimalnej trwałości:
• W przypadku środków spożyw­czych, których trwałość nie przekracza 3 miesięcy, podana data może składać się z dnia i miesiąca.
• W przypadku produktów, których trwałość przekracza 3 miesiące, lecz nie przekracza 18 miesięcy, wystar­czy oznaczenie miesiąca i roku.
• W przypadku produktów, których trwałość przekracza 18 miesięcy, wystarczy oznaczenie roku.


Termin przydatności do spożycia
Termin przydatności do spożycia poprze­dza się sformułowaniem: „Należy spożyć do …”, po czym podana jest data lub nastę­puje odesłanie do miejsca, w którym podana jest ta data. Data składa się z dnia i miesiąca, może też być podany rok. Po tych informa­cjach należy podać opis warunków przecho­wywania, które muszą być przestrzegane. Informację o terminie przydatności do spo­życia należy zamieszczać na każdej z zapa­kowanych porcji.

Najczęściej popełniane błędy
Wymagania co do podawania na etykiecie lub opakowaniu środka spożywczego daty minimalnej trwałości lub terminu przydat­ności do spożycia są te same od wielu lat. Powinny być dobrze znane i właściwie stoso­wane. Błędy wychwycone przez inspektorów z Inspektoratu Jakości Handlowej Artyku­łów Rolno-Spożywczych znajdują się jednak w każdym raporcie z kontroli i dotyczą nie tylko branży piekarniczo-cukierniczej.
1. Najczęstszym błędem jest zamieszcza­nie daty w miejscu innym, niż wskazane na etykiecie.
2. Błędne podanie sformułowania: „Najle­piej spożyć przed” i wskazanie daty skła­dającej się z miesiąca i roku (powinno być użyte sformułowanie: „Najlepiej spo­żyć przed końcem”). Odwrotna sytuacja, również błędna, to zamieszczenie sformu­łowania: „Najlepiej spożyć przed końcem”, gdy podana jest pełna data, tj. dd.mm.rr. (powinno być: „Najlepiej spożyć przed …”).
3. Błędnym sformułowaniem jest: „Należy spożyć przed …” wówczas, gdy produkt znakujemy terminem przydatności do spo­życia. Powinno być użyte sformułowanie: „Należy spożyć do …” – i koniecznie podana data z oznaczeniem dnia.

Zdarzają się też błędne sformułowania, np.: „Najlepiej spożywać przed...” lub: „Termin spożycia …”.

Oznaczenie partii produkcyjnej
Oznaczenie produktów numerem par­tii nie jest wymagane Rozporządzeniem nr 1169/2011 jako jedna z obowiązkowych informacji. Dane te nie wpływają bowiem na wybór żywności przez konsumenta. Są jednak bardzo ważne w sytuacji koniecz­ności wycofania produktu z obrotu. Oznacze­nie opakowań numerem partii jest spełnie­niem wymogu identyfikowalności produktów spożywczych.Zasady znakowania numerem partii opisane są w krajowym Rozporzą­dzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szcze­gółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rol­no-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej.

Środki spożywcze w opakowaniach jednost­kowych znakuje się kodem identyfikacyj­nym partii produkcyjnej na opakowaniu albo etykiecie. Partia produkcyjna rozumiana jest jako określona ilość środka spożyw­czego wyprodukowanego, przetworzone­go lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach. Jeżeli nie jest możliwe jednoznaczne odróżnienie kodu identyfi­kacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, kod identyfikacyjny należy poprzedzić literą „L”, np. L 243 06 A (ko­lejny dzień roku, rok, numer zmiany).

Nie wymaga się podawania numeru partii m.in. w przypadku środków spożywczych bez opakowania lub pakowanych na życze­nie w miejscu sprzedaży albo pakowanych w celu niezwłocznej sprzedaży, przeznaczo­nych bezpośrednio dla konsumenta; środ­ków spożywczych w opakowaniach lub po­jemnikach, jeżeli największa powierzchnia tego opakowania lub pojemnika jest mniej­sza niż 10 cm2; środków spożywczych, któ­rych oznakowanie zawiera datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spo­życia, określone z podaniem co najmniej dnia i miesiąca, jeżeli określenie to wystar­cza do identyfikacji partii produkcyjnej.

Wioletta Bogusz-Kaliś, specjalista ds. bezpieczeństwa żywności

• Podstawy znakowania Cz. IV – Ilość netto
  Podstawy znakowania Cz. III – Wykaz składników, składnik złożony
• Podstawy znakowania. Cz. II – Procentowa zawartość składników w produkcie gotowym.
• Podstawy znakowania. Cz. I – Prawidłowa nazwa produktu.
  

Kup u Nas

„Opracowywanie etykiet zgodnie z aktualnymi wymaganiami przepisów prawnych” autorstwa Wioletty Bogusz-Kaliś