Oglądanie filmów o tematyce kulinarnej łączy przyjemność, jaka płynie z obcowania z dobrym kinem, ze zdobywaniem wiedzy merytorycznej. Poniżej prezentuję subiektywne zestawienie filmów o smacznej tematyce, gdzie rolę pierwszoplanową grają wypieki i nie tylko. Lepiej nie oglądać ich, będąc głodnym.

Kulinaria przeżywają obecnie swój renesans. Interesujemy się dobrym jedzeniem, częściej wychodzimy do restauracji i szukamy informacji o kuchni. Reżyserzy filmów fabularnych również nie pozostają obojętni na ten trend. Coraz częściej celowo wplatają wątki kulinarne w swoje obrazy, jak chociażby w komedii „It’s complicated” (reż. Nancy Meyers), gdzie główną bohaterką jest właścicielka piekarnio-cukierni. W jej rolę wciela się Meryl Streep, towarzyszy jej natomiast Steve Martin. Miłosne perypetie bohaterki okraszone są apetycznymi scenami, jedną z najbardziej zapadających w pamięć jest ta, kiedy Meryl Streep w nocy, w zamkniętej już cukierni piecze czekoladowe croissanty razem z Adamem (Steve Martin), który z każdym kęsem chrupiącego wypieku coraz bardziej się w niej zakochuje.

Chyba najbardziej znanym przykładem klasyki kina cukierniczego jest film „Czekolada”. Jego bohaterki: matka i córka przyjeżdżają do małego miasteczka, gdzie otwierają sklep, w ofercie którego znaleźć można kuszące, czekoladowe wyroby. Przyjemność, jaka płynie z jedzenia czekolady, burzy porządek skostniałej społeczności i jest przyczyną wielu perypetii, z jakimi będzie musiała się zmierzyć główna bohaterka. Filmu nie można zaliczyć do nowości, bo polską premierę miał w 2001 roku, ale ze względu na bardzo dobrą obsadę aktorską (Johnny Depp i Juliette Binoche) nie stracił nic na swojej aktualności.

źródło zdjęć: Źródło: FILMS for FOOD Sp. z o.o.

Kulinarne sekcje na znanych festiwalach i nie tylko
Kino kulinarne jest coraz bardziej widoczne na festiwalach filmowych, które do tej pory niewiele miały wspólnego z dobrą kuchnią. Przemawia za tym wiele argumentów. Jedną z atrakcji słynnego festiwalu filmowego Berlinale (który co roku odbywa się w Berlinie) jest sekcja kina kulinarnego, gdzie coroczne premiery mają właśnie filmy fabularne oraz dokumenty o takiej tematyce. Thomas Struck, kurator odpowiedzialny za program berlińskiej sekcji kulinarnej, od kilku lat odpowiada za tę samą sekcję na naszym rodzimym festiwalu filmowym Transatlantyk. Formuła Transatlantyku jest szczególnie atrakcyjna dla osób, których zainteresowania filmowe idą w parze z zamiłowaniem do dobrego jedzenia. Zwykle po kilku wyświetlanych filmów odbywa się kolacja, za każdym razem przygotowywana przez innego szefa kuchni. Do tej pory kulinarne interpretacje filmów przedstawili m.in.: Wojciech Modest Amaro, Robert Trzópek, Ewa Malika Szyc-Juchnowicz czy Martin Gimenez Castro.

Inną ciekawą propozycją dla wielbicieli smacznego kina jest od niedawna funkcjonująca inicjatywa Films For Food, stworzona przez wielbicieli kina i dobrych restauracji. Organizatorzy tego przedsięwzięcia cyklicznie w różnych miastach Polski urządzają pokazy, na których wyświetlają filmy o tematyce kulinarnej. Nie koncentrują się przy tym na lekkich fabułach, ale często wybierają filmy poruszające ważne społecznie tematy, jak chociażby „Głód mięsa”, dokument w reż. Marijn Frank, czy „W obronie jedzenia” Michaela Pollana. Ten ostatni jest szczególnie ważny dla osób, które cenią jakościowe pieczywo. Reżyser, dziennikarz i zarazem działacz społeczny poświęca temu tematowi sporo miejsca i zwraca uwagę na to, jaki wpływ na rolnictwo ma postępujące uprzemysłowienie.

Wątki cukiernicze przewijają się także w wielu filmach, których fabuła dotyczy zupełnie niekulinarnych tematów – wiele z nich zyskało miano kultowych scen w światowej kinematografii. Wystarczy choćby wspomnieć serial „Miasteczko Twin Peaks” i legendarną tartę wiśniową, która pojawia się w wielu odcinkach, czy chociażby Meg Ryan jedzącą ciastko w słynnej scenie z filmu „Kiedy Harry poznał Sally”. W „Volver” w reżyserii Pedro Almodovara, Penelope Cruz zajada się hiszpańskimi rurkami z cukrem, czyli barquillos.

Subiektywny przegląd cukierniczo-piekarskich wątków w filmach

KLASYCZNIE I ESTESTYCZNIE
„Śniadanie u Tiffany’ego”
Klasyka kina. Do tego filmu odwołują się prawie wszystkie znane komedie romantyczne. Główna bohaterka Holly Golightly, którą gra niezrównana Audrey Hepburn, mieszka w Nowym Jorku i wiedzie życie niezależnej, ekscentrycznej singielki. Pierwsza niezwykle nostalgiczna scena odwołuje się do jednego z najbardziej apetycznych francuskich śniadań. Ubrana w wieczorową suknię atrakcyjna kobieta wysiada z żółtej, nowojorskiej taksówki i powoli kroczy w stronę witryny z ekspozycją ekskluzywnej biżuterii Tiffany’ego. Tam przystaje, tęsknie spogląda przez szybę, po czym z papierowej torebki wyciąga croissanta i zaczyna go chrupać, popijając czarną kawą.

WAŻNE I ANGAŻUJĄCE
„Chleb nasz powszedni”
Choć tytuł wskazuje na bezpośrednią piekarniczą konotację, nie jest to film o chlebie. Dokument w reżyserii Nikolausa Geyrhaltera pokazuje, jak wyglądają procesy przemysłowej produkcji żywności na świecie (również w Polsce). Przedstawia także, w jaki sposób wykorzystuje się technologię w celu maksymalizacji wydajności oraz jaką drogę przebywają produkty spożywcze, zanim trafią do sklepu. Tematyka to poruszająca i kontrowersyjna, sceny właściwie pozbawione są komentarza, a sam film w dużej części składa się z niemych obrazów.

BRYTYJSKO I NA FAKTACH
„Tost. Historia chłopięcego głodu”
Nigel Slater to jeden z najbardziej cenionych dziennikarzy kulinarnych w Wielkiej Brytanii. Jest autorem książek kucharskich, prowadził programy kulinarne w telewizji, a na kanwie jego prywatnych doświadczeń powstała fabularyzowana historia o 9-letnim chłopcu, który wykazuje ponadprzeciętne zainteresowanie gotowaniem. Po śmierci matki, która stroniła od gotowania, a jej popisową potrawą był tytułowy tost, jego kulinarna pasja jeszcze bardziej się rozwija. Kiedy do rodzinnego domu wprowadza się macocha, wdaje się on w kulinarną rywalizację o uczucia owdowiałego ojca. Tym sposobem powstaje, między innymi, jego słynna tarta cytrynowa, której przyrządzenie opanowuje do perfekcji. Czasochłonny i precyzyjny proces jej powstawania został bardzo apetycznie sfotografowany.

LEKKO I ZABAWNIE
„Amelia”
Jeżeli magdalenki kojarzą się nieodłącznie z książką Marcela Prousta w „Poszukiwaniu straconego czasu”, to dźwięk rozbijania łyżeczką cukrowej skorupki w klasycznym francuskim deserze, czyli creme brulée, odsyła kulinarnych kinomanów do „Amelii”. Wisienką na torcie jest baśniowo sfotografowany Paryż, nieco odrealniony, nasycony światłem i kolorami.

PROFESJONALNIE I AMATORSKO
„Julie i Julia”
To pozycja obowiązkowa, dla wielbicieli kuchni znad Sekwany. Pisarka Julie Powell (Amy Adams) postanawia w rok ugotować wszystkie przepisy swojej idolki, autorki książek kucharskich Julii Child (Meryl Streep), a całość przedsięwzięcia dokumentuje na blogu. Zdobywa dzięki temu popularność, ale niestety nie przychylność swojego autorytetu. Rolę drugoplanową gra w tym filmie kultowa kostka masła – symbol produktu, który dodaje głębi smaku potrawom i domowym wypiekom.

SUROWO I HEDONISTYCZNIE
„Uczta Babette”
Film obchodzi w tym roku trzydziestolecie powstania. Duńska produkcja już niemal na stałe wpisała się w kanony klasyków kina kulinarnego. Bohaterkami „Uczty Babette” są dwie siostry, które żyją w świecie surowych, konserwatywnych zasad. Tytułowa uczta przygotowana przez francuską służącą, która afirmuje życie i przyjemność, jest przełomem dla mieszkańców zamkniętej społeczności. To chyba jeden z najlepszych obrazów, jakie powstały w historii kina kulinarnego. „Uczta Babette” pokazuje, że kulinaria, wspólny stół i smakowita kolacja potrafią zniwelować największe podziały.

Patrycja Siwiec, zastępca redaktor naczelnej magazynu „Food Service”