...

Szanowny Użytkowniku

25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Poniżej znajdują się informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych w Portalu MistrzBranzy.pl

  1. Administratorem Danych jest „Grupa 69” s.c. z siedzibą w Katowicach, ul. Klimczoka 9, 40-857 Katowice
  2. W sprawach związanych z Pani/a danymi należy kontaktować się z Administratorem pod adresem e-mail: dane@mistrzbranzy.pl
  3. Dane osobowe będą przetwarzane w celach marketingowych na podstawie zgody.
  4. Dane osobowe mogą być udostępniane wyłącznie w celu prawidłowej realizacji usług określonych w polityce prywatności.
  5. Dane osobowe nie będą przekazywane poza Europejski Obszar Gospodarczy lub do organizacji międzynarodowej.
  6. Dane osobowe będą przechowywane przez okres 5 lat od dezaktywacji konta, zgodnie z przepisami prawa.
  7. Ma Pan/i prawo dostępu do swoich danych osobowych, ich poprawiania, przeniesienia, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania.
  8. Ma Pan/i prawo do wniesienia sprzeciwu wobec dalszego przetwarzania, a w przypadku wyrażenia zgody na przetwarzanie danych osobowych do jej wycofania. Skorzystanie z prawa do cofnięcia zgody nie ma wpływu na przetwarzanie, które miało miejsce do momentu wycofania zgody.
  9. Przysługuje Pani/u prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego.
  10. Administrator informuje, że w trakcie przetwarzania danych osobowych nie są podejmowane zautomatyzowane decyzje oraz nie jest stosowane profilowanie.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronach dane osobowe oraz polityka prywatności.

dodano , Redakcja PS

Ciasto piernikowe

Charakteryzuje się specyficznym korzennym aromatem, miodowym smakiem, ma jasnozłotą barwę i jest wilgotny. Kojarzy się głównie z Bożym Narodzeniem, ale jest jednym z ulubionych ciast na różne świąteczne okoliczności.

Miękisz ciasta jest „mięsisty” i nie­zbyt tłusty. Pierniki po upieczeniu są twarde, miękną dopiero po ja­kimś czasie przechowywania w szczelnych pojemnikach. Długo zachowują świeżość, dlatego zalicza się je do wyrobów trwałych. Słowo piernik pochodzi od „pierny”, czyli pieprzny, ostry od korzennych przypraw. Receptury na to ciasto z czasem ewolu­owały, miód częściowo zastępowano cu­krem lub karmelem. Obecnie produkuje się je techniką ciasta kruchego lub ucierane­go. Warto również wspomnieć o ciastach typu piernikowego – nie są to tradycyjne pierniki, ale mają smak piernika, często te same składniki (tj. miód, przyprawy). Poza tym mają inne właściwości niż typo­we pierniki. Ciasto piernikowe otrzymuje się z mąki pszennej i żytniej (można uży­wać tylko mąki pszennej lub tylko żytniej albo łączyć je), miodu, przypraw korzen­nych i środków spulchniających. Składnika­mi dodatkowymi mogą być jaja, niewielka ilość tłuszczu, kakao i bakalie.



Trochę ciekawostek…
Ciasto piernikowe ma najdłuższą tradycję wypiekania. Początkowo były to proste miodowniki. W zasadzie nie wiadomo komu zawdzięczamy wypiek pierników, bo tradycja ta przetrwała m.in. w Niemczech (Norymberga), Czechach (Pardubice), a w przypadku polskich ośrodków była mocno zakorzeniona w miastach, przez które przebiegał szlak handlowy, między innymi w Krakowie, Szczecinie, Gdańsku, Toruniu. Najczęściej pojawiały się na dworach królewskich i w klasztorach. Aby podkreślić wyjątkowość pierników, ozdabiano je nawet sproszkowanym złotem.

W Polsce najpopularniejsze były pierniki toruńskie, natomiast ciekawostką jest to, że równie wyśmienite, w niczym nie ustępujące tym toruńskim, były pierniki cieszyńskie wypiekane przez mistrza Floriana. Pierniki cieszyńskie pojawiły się na dworze nad Olzą w XIV wieku, były towarem luksusowym ze względu na koszty importu przypraw korzennych i bakalii. Nie były tak rozpowszechnione, a ze względu na cenę – zarezerwowane wyłącznie dla najbogatszych. Z czasem pierniki pojawiały się coraz powszechniej. Co roku urywało się zaczątek na ciasto i zostawiało do następnego. Panny młode ciasto na piernik dostawały w posagu.

Pierniczki wypiekało się na kilka tygodni przed podaniem, aby skruszały. W zależności od rodzaju ciasto przygotowywano już kilka miesięcy przed Bożym Narodzeniem, to na tradycyjny piernik cieszyński kisiło się w dębowych beczkach przez nawet 4 lata, chociaż niektóre zapisy z dzienniczków kulinarnych w innych regionach wspominają, że leżakowanie trwało nawet 67 lat!
Pierniki były uważane za lekarstwo, dlatego sprzedawano je w aptekach (miód ma właściwości bakteriobójcze, a przyprawy poprawiają trawienie). Przepis na piernik znalazł się w Compendium medicum auctum z 1725 roku. Tak brzmiał zamieszczony w nim przepis: „Weź miodu przaśnego, ile chcesz, włóż do naczynia, wlej do niego gorzałki mocnej sporo i wody, smaż powoli szumując”. Pierniki były wykorzystywane również jako suchary dla wojska, ponieważ praktycznie nie psuły się. Stanowiły też zakąskę do wódki, ponieważ były bardziej pieprzne niż te ówczesne. Poeta Józef Epifani Minasowicz napisał fraszkę: „Kto nie pija gorzałki od niej umyka, ten nie godzien słodkiego kosztować piernika”.
Pierniki bywają wykorzystywane do przyrządzania niektórych potraw np. szarego sosu do ryb i świątecznej moczki.

 

Wpływ składników na jakość ciasta
Mąka pszenna – powinna zawierać małą ilość glutenu. Aby zmniejszyć jego zawartość, można dodać mąki gryczanej. Niektóre receptury przewidują tylko mąkę bezglutenową, np. z dodatkiem mąki gryczanej i jaglanej. Jeśli mąka pszenna ma mocny gluten, wówczas można dodać mąki żytniej w ilości do 50%. W porównaniu z mąką pszenną ma ona inne właściwości, które wynikają z nieco odrębnych walorów skrobi i białek żyta. Ciasto piernikowe przyrządzone tylko na mące pszennej nie musi leżakować przed wypiekiem.

Mąka żytnia – jej dodatek nie jest konieczny. W cieście z mąki żytniej nie tworzy się siatka glutenowa. Zawiera ona mało glutenu, ale posiada śluzy, które pod wpływem wody przechodzą w żel, otaczając cząsteczki skrobi i białka, utrudniając im pęcznienie. Jeżeli do pierników używana jest mąka żytnia, zalecane jest leżakowanie przed wypiekiem. Będzie wówczas przebiegać fermentacja mlekowa, namnożą się bakterie kwasu mlekowego. Dzięki temu pierniki utrzyma wilgotność. Pierniki mogą być przygotowane na samej mące żytniej.

Miód – nadaje aromat, smak, barwę i wilgotność. Najlepszy jest ten naturalny. Stosuje się także miód sztuczny, który daje tylko wilgotność (działa podobnie jak syrop glukozowy czy skrobiowy). Są różne szkoły, jeżeli chodzi o rodzaj miodu. Do pierników stosowano kiedyś miody gryczane, spadziowe o charakterystycznym smaku i zapachu, jednak w recepturach można również znaleźć miód akacjowy, który ma odmienne właściwości. Rodzaj użytego miodu był także uwarunkowany regionem; równie dobrze sprawdza się miód wielokwiatowy. To właśnie duża zawartość miodu/środków słodzących powoduje, że po wypieku ciasto piernikowe jest twarde. Łączna zawartość środków słodzących może wynosić nawet ponad 50%, szczególnie gdy używa się wyłącznie miodu. Jeśli dodaje się syropy, cukier, to ich zawartość jest mniejsza, bo ok. 25%.

Środki słodzące – zamiast części miodu dodaje się cukier biały kryształ, kiedyś sprowadzano z Indii drogi nieoczyszczony cukier trzcinowy. Cukier ogranicza pęcznienie białek mąki, dzięki czemu ciasto jest pulchne i lepkie. W zależności od receptury z części cukru robi się również karmel, który nadaje barwę i smak. Do pierników, szczególnie tych produkowanych na masową skalę, jako środka słodzącego używa się też syropu glukozowego, skrobiowego, cukru inwertowanego.

Przyprawy – nadają ciastu specyficzny smak i zapach, wpływają również na jego barwę. Określane są mianem „suchych perfum”. Należą do nich: cynamon, kardamon, goździki, anyż, imbir, ziele angielskie, listek laurowy, gałka muszkatołowa, pieprz czarny, niektórzy dodają też zmieloną ostrą paprykę. Można stosować gotowe mieszanki, ale najlepsze są takie, które przygotowuje się na świeżo, np. tłucze w moździerzu lub mieli. Aby uwydatnić aromat przypraw, należy je lekko podprażyć (pilnować żeby się nie przypaliły, bo będą gorzkie) lub podgrzać z miodem i w takiej postaci dodać do ciasta.
Inne dodatki aromatyczno-smakowe – dawniej dodatkiem aromatycznym do pierników były miód i przyprawy, jednak z czasem wzbogacano ciasto o skórkę pomarańczową, cytrynową, kakao, bakalie, powidła, a nawet warzywa, np. startą marchew, czy owoce lub ich przetwory (piernik ucierany z marchwią, z dodatkiem powideł, ucierany z jabłkami etc.). Trzeba jednak w tym miejscu odróżnić ciasto piernikowe od ciasta typu piernikowego.

Płyn – wpływa na konsystencję pierników. Nie jest on jednak dodatkiem niezbędnym. Płynem może być mleko, piwo, kwaśna śmietana. Każdy z nich ma charakterystyczne właściwości i nada nieco inny charakter piernikowi. Konsystencja wpływa bezpośrednio na wilgotność ciasta, a ta z kolei przekłada się na jego właściwości i jakość. Jeśli wilgotność ciasta jest duża (pierniki lejące), wówczas wyroby będą miały małą objętość i należy piec je w formach. Natomiast pierniki o małej wilgotności i znacznej zawartości cukru zachowają nadany im kształt i będą twarde, ponieważ zmniejsza się wtedy plastyczność ciast i zwiększa jego lepkość. Takie ciasto nadaje się na blaty i drobne pierniczki. Dlatego zasadne jest, aby w jednym i drugim przypadku spulchnić ciasto. Należy pamiętać, że ani za mała, ani za duża wilgotność nie wpływa korzystnie na jakość gotowych wyrobów.

Środki spulchniające – w dawnych czasach środkiem spulchniającym był tzw. potaż, czyli sproszkowany popiół pochodzący ze spalania węgla drzewnego. W składzie zawierał amoniak, który spulchniał ciasto podczas wypieku. Można było go pominąć. Pierniki twarde, które służyły tylko do dekoracji, nie zawierały środka spulchniającego, natomiast te, które były zjadane, zawierały spulchniacz i były bardziej miękkie. Obecnie stosuje się sproszkowany amoniak, szczególnie do drobnych wypieków, lub sodę oczyszczoną, która dodatkowo nadaje ciemniejszą barwę. Można również łączyć te dwa spulchniacze. Ze względu na rozkład termiczny i wydzielanie się amoniaku podczas wypieku zaleca się stosowanie go do pierników drobnych lub chatek piernikowych. Spulchnienie powoduje również fermentacja mlekowa w piernikach, które są leżakowane przed wypiekiem. Składniki te dodaje się w postaci rozpuszczonej w wodzie lub połączone z mąką.

Tłuszcz – jego udział w cieście piernikowym jest niewielki, z wyjątkiem pierników ucieranych. Jego dodatek, podobnie jak jaj, zależy od rodzaju ciasta/receptury oraz przeznaczenia. Tłuszczem stosowanym do pierników był kiedyś smalec, współcześnie używa się masła, margaryny. Niektóre firmy używają tłuszczu palmowego. Tłuszcz może być w postaci stałej lub roztopionej.
Jaja – w zależności od rodzaju piernika, spełniają one rolę spulchniającą (w piernikach ucieranych) lub sklejającą; pierniki sporządzone techniką ciasta kruchego zachowują swój kształt. Poza tym wzbogacają wartość odżywczą ciasta.

Sól – jej niewielka ilość stosowana jest w celu polepszenia smaku.



Etapy produkcji
Ciasto piernikowe można sporządzać różnymi metodami. W zależności od tego, jak będziemy prowadzić proces technologiczny, rozróżnia się metodę „na zimno” i „na ciepło”, tj. z zaparzaniem mąki. Poza tym niektórzy stosują gotowe mieszanki piernikowe, wtedy należy stosować się ściśle do zaleceń producenta.

Metoda „na zimno”
Jest kilka sposobów sporządzania ciasta piernikowego tą metodą, można wyróżnić jednak ich wspólne etapy:
1. Przygotowanie miodu/syropu/mieszaniny cukrowej – do ciasta wprowadza się miód bez podgrzania lub łączy się go z cukrem, karmelem, ewentualnie z innymi syropami i podgrzewa. W zależności od sposobu, kolejności dodawania środków słodzących, temperatura podgrzewanej mieszaniny może wynosić 110°C (wtedy karmel, przyprawy dodaje się do gorącego syropu i studzi do ok. 20°C), 95°C (gdy stosujemy sam miód, następnie chłodzi się go do ok. 30°C, od razu łączy z mąką i leżakuje, a po tym czasie łączy z pozostałymi składnikami), 40°C (dolewa się chłodnego płynu i dodaje przyprawy).
2. Łączenie z mąką – ostudzony syrop łączy się z przesianą mąką, środkami spulchniającymi i miesi. Dobrze wyrobione ciasto powinno być jednorodne, bez grudek. Jeśli ciasto nie jest przeznaczone do leżakowania, wówczas może mieć większą wilgotność, ok. 25%. Taką jednorodną masę łączy się z pozostałymi składnikami i przeznacza do pieczenia. Ciasto leżakowane powinno mieć wilgotność mniejszą, tj. ok. 15%, ze względu na rozwój pleśni (przy wyższej wilgotności zwiększa się pH i pleśnie mogą się łatwiej rozwijać).
3. Leżakowanie – w trakcie odpoczywania ciasto dojrzewa. Podczas leżakowania ciasta przygotowanego metodą na zimno enzymy zawarte w mące są aktywne i dzięki temu procesy biochemiczne, które wówczas przebiegają, wpływają korzystnie na jakość piernika. Im dłużej leżakuje przed upieczeniem, tym równomierniej rozkładają się smaki i aromaty. Już przy dwutygodniowym leżakowaniu ciasta polepsza się jakość wyrobów. Odpoczywanie sprzyja odparowaniu wody, dzięki temu ciasto ma odpowiednią konsystencję. Według przepisów starych piernikarzy idealny piernik powinien leżakować około 3 miesięcy przed upieczeniem, minimum 3 tygodnie. Temperatura leżakowania powinna być pokojowa.
4. Łączenie z pozostałymi składnikami – w zależności od tego, czy pomijamy proces leżakowania, czy nie ciasto należy połączyć z ewentualnymi pozostałymi dodatkami typu tłuszcz, jaja, bakalie, kakao. Niektóre receptury przewidują leżakowanie dopiero po połączeniu z wszystkimi składnikami, jednak temperatura musi być niska (najlepiej chłodnicza) ze względu na zmiany zachodzące w tłuszczach – chodzi głównie o jełczenie, które daje nieprzyjemny zapach i smak. Podczas długiego miesienia zwiększa się lepkość i zmniejsza plastyczność ciasta, dlatego najlepiej, żeby ciasto miało temperaturę nieprzekraczającą 30°C i wilgotność ok. 20%, wówczas lepkość ciasta zmniejsza się, a plastyczność rośnie. Nieco inaczej wygląda łączenie składników w piernikach ucieranych.
Najpierw należy utrzeć tłuszcz na pulchną masę, dodać żółtka, odpowiednio przygotowany miód z przyprawami, następnie dodać napowietrzone białka i delikatnie, jak najkrócej połączyć z przesianą mąką i środkiem spulchniającym. (ryzyko zaciągnięcia ciasta przy zbyt długim łączeniu z mąką). Do pierników ucieranych dodaje się tylko mąkę pszenną.
5. Formowanie – ciasta piernikowe mogą być wykorzystane do produkcji drobnych pierników lub blatów. Takie ciasto przypomina swoim wyglądem ciasto kruche. Całość wałkuje się i wycina specjalnymi wycinakami, nadając odpowiedni kształt. Blaty przed wypiekiem nakłuwa się. W dużych zakładach cukierniczych stosuje się formierki wykrawające. Pierniki wypiekane w formach mają rzadszą konsystencję, od razu po przygotowaniu przekłada się je do formy i piecze.
6. Pieczenie – wypiek prowadzi się w 200°C dla blatów i drobnych pierników, a dla pozostałych rodzajów na początku w 160°C. Ciasto piernikowe należy nagrzewać powoli, aby środki spulchniające rozłożyły się jednakowo. Dzięki temu zwiększa się objętość wydobywających się pęcherzyków gazów, a ciasto równomiernie rośnie. Gdy urośnie, należy podnieść temperaturę do 180-200°C. Pozwala to zestalić strukturę ciasta. W czasie wypieku cukier i miód ulegają karmelizacji, skrobia rozkleja się wewnątrz, a na powierzchni ulega dekstrynizacji. Białka ścinają się i następuje uwolnienie aromatu przypraw. Po wypieku wyroby studzi się i ozdabia w zależności od przeznaczenia. Świeżo wypieczone pierniki nie nadają się do bezpośredniego spożycia (chyba, że są to pierniki formowe), ponieważ muszą się „rozleżeć”. Najlepiej przełożyć je do szczelnie zamkniętych opakowań typu metalowe puszki i przechować przez kilka tygodni. Pierniki przekładane np. powidłami szybciej stają się miękkie.
7. Zdobienie – w zależności od przeznaczenia pierniki zdobi się lukrem królewskim, oblewa czekoladą, lukruje glazurą cukrową. Można również przekładać je powidłami lub innymi przetworami owocowymi, marcepanem, lekkimi kremami o długiej przydatności do spożycia.


Metoda „na ciepło”
Etapy produkcji ciasta piernikowego są praktycznie takie same jak przy produkcji metodą „na zimno”. Różnica polega na tym, że mąka jest zaparzana gorącym syropem. Syrop może być przygotowany z miodu, cukru, wody, ewentualnie innych dodatków słodzących. Powinien mieć odpowiednią gęstość (należy przeprowadzić próbę „nitki”), takim syropem należy zaparzać stopniowo dodawaną mąkę. Najlepiej zrobić to w dzieży miesiarki. Zaparzoną masę poddaje się leżakowaniu nawet do kilku tygodni w temperaturze pokojowej. Drugi sposób przewiduje podgrzanie miodu i innych środków słodzących do temperatury nieprzekraczającej 75°C, aż do momentu rozpuszczenia się cukru. Taką mieszaninę studzi się do 65°C i łączy stopniowo z mąką. Masę chłodzi się, poddaje leżakowaniu w 25°C, ale już nie tak długo. Dalsze postępowanie w obu przypadkach po leżakowaniu oraz formowanie i wypiek przebiegają tak samo jak w metodzie „na zimno”.

Wady ciasta piernikowego

Wada

Przyczyna

Mała objętość wyrobów, rozlewanie się, deformowanie, zbyt ciemny kolor, przyleganie do blach

Za dużo środków słodzących, za duża wilgotność ciasta

Wyroby zbite, twarde, mała objętość

Za mało środków spulchniających, za mała wilgotność ciasta lub za wysoka temperatura miesienia, tj. przekraczająca 30°C

Kurczenie się wyrobów/zbyt mała objętość, zbita struktura

Za długie mieszanie masy z mąką, za mało środków spulchniających lub słodzących

Tworzenie się pęcherzy na powierzchni ciasta, wybrzuszenia

Za wysoka temperatura pieczenia, nienakłucie blatów

Zakalec, nierównomierna porowatość

Za duży dodatek płynów, za niska temperatura wypieku, brak środków spulchniających lub złe ich wymieszanie

Nadmiernie duże pory lub opadanie ciasta

Za duży dodatek środków spulchniających lub za rzadkie ciasto

 


Asortyment
Pierniki nienadziewane – mają różne kształty: serca, kółka, kwiatuszki, choinki, gwiazdki etc. Mogą być nieoblewane, glazurowane, oblewane czekoladą, polewą kakaową. Do zdobienia używa się drobnych elementów typu posypki cukrowe, cukierki. Są przygotowane techniką ciasta kruchego. Zaleca się, aby przy dużej produkcji zrobić tzw. wypiek próbny na kilkanaście sztuk. Wynika to przede wszystkim z właściwości mąki. W wielu regionach Polski oraz niektórych krajach od pokoleń wypieka się drobne pierniki. Przykładem mogą być toruńskie „katarzynki”, które były wypiekane od dnia św. Katarzyny, stąd ich nazwa. Wg legendy „katarzynki” wyglądają jak dwa serca połączone obrączkami. Te pierniki pod względem jakości niczym nie odbiegały od słynnych na całą Europę pierników norymberskich. Podobnie na Śląsku Cieszyńskim z pokolenia na pokolenie wypiekano drobne pierniczki w różnych kształtach, zdobiono i wieszano na choince lub obdarowywano znajomych (znane są receptury, w których używa się tylko mąki żytniej).

Pierniki nadziewane – również mają różne kształty i są produkowane techniką ciasta kruchego. W środku znajduje się nadzienie owocowe, np. powidła śliwkowe, marmolada różana, konfitura, nadzienia termostabilne lub masy orzechowe, marcepan itp. Pierniki nadziewane są produkowane mechanicznie lub ręcznie. Niezależnie od tego ciasto jest rozwałkowane na odpowiednią grubość, nanosi się nadzienie i przykrywa drugim płatem, następnie wycinana się kształty za pomocą specjalnych wycinaczy. Jeśli pierniki są robione ręcznie w małych ilościach, wówczas najpierw można wyciąć kształty z ciasta, nanieść nadzienie na środek każdego wyciętego piernika i przykryć drugim piernikiem o takim samym kształcie. Po wypieku glazuruje się je lub oblewa czekoladą.

Pierniki sztukowe – produkowane podobnie jak drobne, z tym, że są większe. Wypieka się je na różne okazje i bogato zdobi, np. lukrem królewskim wykonuje się modne ostatnio „koronki”, masą cukrową, marcepanem, czasem czekoladą. Glazury można barwić (na rynku dostępne są również barwniki naturalne). Pierniki sztukowe można wypiekać w specjalnych formach.

Przekładane – przyrządza się je z upieczonych blatów piernikowych. Blaty przekłada się ciepłymi powidłami, marmoladą, marcepanem, masami orzechowymi lub zimnym kremem (należy pamiętać, że nadają się tylko takie kremy, które mają długi termin przydatności do spożycia) i oblewa czekoladą. Typowym przykładem tego typu pierników jest piernik staropolski lub kasztelański – przed wypiekiem ciasto leżakuje kilka tygodni.

Formowe – produkuje się je techniką ciasta ucieranego, najczęściej są wypiekane w keksówkach (lub innych formach). Zawierają więcej jaj, tłuszczu oraz środków słodzących. Konsystencja ciasta jest rzadsza i są mniej trwałe w porównaniu do tradycyjnych. Po upieczeniu należy wyjąć ciasto z formy, można je oprószyć cukrem pudrem, oblać czekoladą, polewą kakaową lub glazurą cukrową, a wierzch ozdobić.

Inne pierniki – coraz popularniejsze staje się budowanie chatek z piernika. Tradycja wypiekania/budowania bogato zdobionych budowli narodziła się w Niemczech, niektórzy twierdzą, że dzięki baśni Jaś i Małgosia braci Grimm.

Oprócz tych podstawowych rodzajów są również pierniki wypiekane te regionalne. Silnie zakorzenioną tradycją jest pieczenie ciasteczek i pierniczków w okolicach Cieszyna. Przepisów na pierniczki jest tu cała gama: począwszy od pierników na choinkę, pierniczków drobnych, chętnie dekorowanych przez dzieci, poprzez nadziewane powidłami, bakaliami „chlebiczki” piernikowe oraz krajanki piernikowe, kulki piernikowe z rumem w czekoladzie, kostki domino przekładane powidłami i marcepanem, pierniczki „zlepiane” powidłami.


Joanna Gwizdała z wykształcenia chemik, absolwentka studiów podyplomowych z zakresu żywienia człowieka, audytor wewnętrzny systemu HACCP. Propagatorka zdrowego odżywiania i ekologicznych metod produkcji żywności, organizatorka I Targów Żywności Ekologicznej i Tradycyjnej na Śląsku Cieszyńskim. Właścicielka firmy Gwizdała Consulting, prowadzi szkolenia z zakresu HACCP i warsztaty kulinarne.




Bieżące wydanie czasopisma

Dlaczego i jak warto fotografować jedzenie? Czy istnieje idealny roślinny zamiennik jaja kurzego? Jaka kawa sprzedaje się najlepiej w cukierni?

  • Wykup prenumeratę
  • Wspieraj twórczość

  • Zobacz więcej
    Bieżący numer

    Polecamy przeczytać

    Aktualny numer Mistrza Branży, zobacz online lub pobierz PDF >>

    Mistrz Branży

    Maszyny i urządzenia do produkcji