Modernizacja kształcenia zawodowego, która rozpoczęła się w polskim szkolnictwie wraz z 1 września 2012 r., wymusiła wprowadzenie kilku istotnych zmian w dotychczas obowiązującym rozporządzeniu. Jakie to zmiany i kogo dotyczą?

Dostosowanie struktury szkolnictwa do nowego modelu kształcenia zawodowego spowodowało, że 14 września 2012 r. Minister Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas podpisała rozporządzenie w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych. Zmiany dotyczą adaptacji systemu egzaminów, przeprowadzanych przez izby rzemieślnicze, do modernizacji kształcenia zawodowego, która rozpoczęła się 1 września 2012 r. Obejmują one egzaminy w zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 25 października 2012 r. (Dz. U. z dnia 10 października 2012 r., poz. 1117).

Najistotniejsze zmiany

Egzaminy będą przeprowadzane zgodnie z nowymi standardami wymagań egzaminacyjnych, opracowanymi przez Związek Rzemiosła Polskiego na bazie podstaw programowych kształcenia w zawodach (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r.):
W związku ze zmianą ustawy o rzemiośle w części dotyczącej egzaminów czeladniczych i mistrzowskich przygotowywane są standardy wymagań egzaminacyjnych (zarówno w zawodach z klasyfikacji szkolnej, jak i zawodach pozaszkolnych) na bazie nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach. Będą one stanowić podstawę do przeprowadzania nie tylko egzaminów, ale również do opracowania programów szkolenia w zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Izby rzemieślnicze uzyskały prawo wydawania suplementów Europass do świadectw czeladniczych i dyplomów mistrzowskich, co ułatwi posługiwanie się tymi dokumentami na terenie Unii Europejskiej. Suplement wystawiany będzie jako załącznik do świadectw czeladniczych i dyplomów mistrzowskich:
„Na wniosek osoby, która uzyskała świadectwo czeladnicze lub dyplom mistrzowski, izba rzemieślnicza wydaje suplement do świadectwa czeladniczego lub suplement do dyplomu mistrzowskiego, sporządzony na podstawie opisu kwalifikacji absolwenta albo opisu zawodu, określonych w podstawie programowej kształcenia w danym zawodzie, opisu kształcenia w danym zawodzie określonym w podstawie programowej kształcenia w zawodach albo na podstawie standardu wymagań egzaminacyjnych ustalonego przez Związek Rzemiosła Polskiego”.

Przyjęcie takiego rozwiązania przyczyni się do zalecanego przez Komisję Europejską zwiększenia przejrzystości kwalifikacji zawodowych, a tym samym zwiększenia mobilności wykwalifikowanych pracowników na rynkach krajów UE.

Nowe rozporządzenie wprowadza trzeci rodzaj egzaminu – egzamin sprawdzający. Osoby dorosłe, które ukończyły kształcenie ustawiczne w formie pozaszkolnej, będą miały możliwość przystąpienia do egzaminu sprawdzającego wybrane kwalifikacje zawodowe w zakresie zawodu odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła:
Do egzaminu sprawdzającego będzie mogła przystąpić osoba, która ukończyła kształcenie ustawiczne w formie pozaszkolnej z zakresu umiejętności zawodowych wchodzących w zakres zawodu, którego dotyczy egzamin, oraz posiadająca zaświadczenie potwierdzające ukończenie tej formy kształcenia.
W przypadku egzaminu sprawdzającego etap teoretyczny przeprowadza się wyłącznie w części ustnej, ponieważ egzamin potwierdza tylko wybrany zakres wiedzy i umiejętności zawodowych w obrębie zawodu, a nie w całym zawodzie.
Etap praktyczny egzaminu sprawdzającego polegać będzie na samodzielnym wykonaniu przez zdającego zadań egzaminacyjnych sprawdzających umiejętności praktyczne (nie może trwać dłużej niż 8 godzin).

Zrezygnowano z dotychczas obowiązującego zapisu, w którym ocena niedostateczna z co najmniej jednego tematu części pisemnej lub ustnej etapu teoretycznego egzaminu decydowała o ocenie niedostatecznej z tego etapu:
"Zdający, który otrzymał ocenę niedostateczną z tematu lub tematów części pisemnej lub ustnej etapu teoretycznego, ma prawo przystąpić do egzaminu poprawkowego."

Wprowadzono nowe wzory świadectwa czeladniczego, dyplomu mistrzowskiego oraz zaświadczenia o zdaniu egzaminu sprawdzającego, które będą zawierały elementy zabezpieczające dokument (nowe druki będą stosowane od 1 marca 2013 r.)

Zdecydowano o możliwości dopuszczenia do egzaminu czeladniczego osób, które wcześniej uzyskały zaświadczenie o zdaniu egzaminu sprawdzającego albo świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie, z co najmniej rocznym doświadczeniem zawodowym, i które posiadają świadectwo ukończenia gimnazjum (albo ośmioletniej szkoły podstawowej).

Poszerzono także katalog przesłanek umożliwiających zwolnienie z egzaminu – nie będą musieli zdawać go laureaci sześciu pierwszych miejsc olimpiad i turniejów o zasięgu krajowym.

System egzaminów czeladniczych i mistrzowskich pozwala na elastyczne i szybkie reagowanie na zmieniające się warunki na rynku pracy, wywołane procesami gospodarczymi oraz technologicznymi. Świadectwa czeladnicze i dyplomy mistrzowskie są znanymi i uznanymi kwalifikacjami, nie tylko na polskim rynku, ale także m.in. w krajach Unii Europejskiej.

Zespół Oświaty Zawodowej i Problematyki Społecznej Związku Rzemiosła Polskiego