21 lipca br. weszła w życie ustawa o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP. Dla pracodawców jest to przede wszystkim sygnał, że państwo będzie dokładniej przyglądać się zjawisku nielegalnego zatrudnienia obcokrajowców.
Artykuł pochodzi z wrześniowego wydania magazynu Mistrz Branży
Zamów numery archiwalne w wersji PDF: prenumerata@MistrzBranzy.pl |
Ogromne zainteresowanie pracą wykonywaną przez obcokrajowców w Polsce niestety przełożyło się również w pewnym stopniu na zjawisko nielegalnej pracy. W celu ograniczenia szarej strefy na polskim rynku wprowadzono szereg przepisów sankcjonujących pracodawców, którzy powierzają pracę obywatelom państw trzecich, przebywających nielegalnie na terytorium Polski. Przepisy te zostały zebrane w ustawie z 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium RP
(Dz. U. z 2012 r. poz. 769) i stanowią transpozycję (przeniesienie) prawa Unii Europejskiej na grunt polskiego prawa. Dotyczy to wszystkich cudzoziemców bez prawa do pobytu w Polsce, a więc nieposiadających dokumentu potwierdzającego legalność ich pobytu (np. wiza pracownicza lub karta pobytu).
W przypadku zatrudniania cudzoziemców z 5 państw, których dotyczy uproszczona procedura zatrudnienia w oparciu o oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy (tj. pracowników z Ukrainy, Białorusi, Mołdowy, Gruzji i Rosji na 6 miesięcy w ciągu roku), pracodawca powinien zażądać od zatrudnianego obcokrajowca wizy pracowniczej, stanowiącej dowód legalności pobytu w Polsce. Dokumenty legalizacyjne wraz z oświadczeniem o zamiarze powierzenia pracy powinny być przechowywane przez pracodawcę przez cały okres zatrudnienia danego pracownika. W przypadku zatrudniania cudzoziemca w oparciu o zezwolenie na pracę niezbędnymi dokumentami będą zezwolenie na pracę i zezwolenie na pobyt. W obydwu przypadkach należy pamiętać o obowiązku powiadomienia ZUS-u o fakcie zatrudnienia cudzoziemca w ciągu 7 dni od momentu zaistnienia stosunku pracy.
Czym grożą zaniedbania?
Firmy, które zaniedbają obowiązku prowadzenia dokumentacji, muszą liczyć się z poniesieniem odpowiedzialności karnej, wahającej się w zależności od stopnia naruszenia prawa od 3 tysięcy złotych grzy-wny do nawet 3 lat pozbawienia wolności. Jeszcze przed wejściem nowej ustawy w życie pracodawca nielegalnie powierzający pracę cudzoziemcom mógł liczyć się z karą grzywny, jednak w rzeczywistości dość rzadko były one wymierzane.
Aktualizacja przepisów zakłada, że każdy przypadek nielegalnego zatrudnienia będzie karany grzywną w wysokości 3 tysięcy złotych od każdego nielegalnie zatrudnionego pracownika, nie posiadającego ważnego dokumentu pobytowego.
10 tys. złotych grzywny grozi pracodawcy za uporczywe powierzanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu w Polsce nielegalnie w przypadku braku związku powierzanej pracy z prowadzoną działalnością. Skrajne przypadki, jak zatrudnianie małoletnich, ofiar handlu ludźmi czy powierzanie pracy w warunkach szczególnego wyzysku, są zagrożone karą ograniczenia lub nawet pozbawienia wolności do lat trzech.
W ramach sankcji znajduje się również zakaz uczestnictwa w przetargach i ubiegania się o zamówienia publiczne.
Dodatkowo pracodawcy nielegalnie zatrudniający cudzoziemców będą zobowiązani do wypłacenia równowartości trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia w przypadku dochodzenia wynagrodzenia ze stosunku pracy, lub trzykrotności minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli stosunek pracy nie występował. Pracodawca może się od tego odwoływać, na nim jednak leży obowiązek udowodnienia okoliczności przeciwnych do wyżej wymienionych. Co ważne, odpowiedzialność za nielegalne zatrudnienie ponoszą zgodnie pracodawca, jak również generalny wykonawca i każdy pośrednik pomiędzy nim i pracodawcą, jeżeli pracodawca był podwykonawcą.
Czy pracodawca zauważy różnicę?
Pracodawców zatrudniających cudzoziemców, którzy obawiają się szeregu dodatkowych obowiązków i sankcji, można uspokoić – przedstawiane działania nie powinny stanowić dużego obciążenia dla kadr. W istocie bardzo wiele firm rekrutujących obywateli państw trzecich jeszcze przed wejściem ustawy w życie prowadziło taką dokumentację, zaś samo zjawisko podejmowania pracy bez posiadania dokumentów legalizujących pobyt stanowi obecnie zaledwie niewielki ułamek wszystkich przypadków zatrudnienia cudzoziemca.
W przypadku firm korzystających z usług agencji pośrednictwa pracy sytuacja wydaje się jeszcze bardziej uproszczona – agencje pośredniczące w zatrudnieniu przejmują zwykle na siebie obowiązek legalizacji pobytu i pracy cudzoziemca na terytorium RP. Pracodawca powinien jednak wtedy pamiętać o dopełnieniu obowiązków związanych ze zgłoszeniem pracownika do ubezpieczeń społecznych, a także przedłużeniem stosunku pracy po zakończeniu okresu ważności zezwolenia na pobyt i pracę. Obowiązki te mogą zostać przeniesione na agencję pośrednictwa pracy, jeżeli pracodawca zdecyduje się zatrudnić cudzoziemca na zasadzie leasingu (wynajęcia) pracownika od agencji.