Domek z piernika to jedna z najbardziej efektownych ozdób witryny cukierni czy piekarni, ale też świątecznego wystroju domu. W czym tkwi sekret jego wykonania? I jak uniknąć zawalenia się konstrukcji?

Elżbieta Święch z Cukierni Hania cukiernictwem zajmuje się od 25 lat. Od wielu lat co roku w okresie przedświątecznym sporą część jej czasu zajmuje produkcja… domków. Mniejszych i większych, ale wszystkich piernikowych. Z każdym rokiem przybywa na nie chętnych. Choć, jak podkreśla, receptura na ciasto i lukier opiera się na podstawowych tradycyjnych przepisach, to praca nie na jedno popołudnie. Jest wyjątkowo czasochłonna i wieloetapowa.

Słodki budulec
Ciasto na domek wypieka się z tych samych składników co ciasto na wszelkie inne piernikowe ozdoby. - Składa się z masła, cukru, jaja, miodu, sody i przypraw korzennych. Nie dodaję kakao, mój piernik ma ciemnobrązowy kolor ze względu na dodatek karmelizowanego cukru - zaznacza cukierniczka. Dwa szczegóły sprawiają, że różni się od konwencjonalnej receptury: zmniejszenie ilości sody do minimum z racji tego, że to środek spulchniający, a wszelkie elementy składowe domku (dach oraz ściany) muszą być płaskie. Znacznie więcej jest za to przypraw korzennych. - Domek ma pachnieć już z daleka, stanowić funkcjonalną ozdobę czy to w lokalu, czy w domu, dzięki której każdego dnia będzie pachnieć świętami - dodaje. - Przygotowuję własną mieszankę, na którą składają się cynamon, goździki, kardamon, gałka muszkatołowa, pieprz i imbir.

Różnica leży także w wypiekaniu ciasta. Należy je trzymać w piecu dłużej, jednak w nieco niższej temperaturze. Tak, by finalnie nie było spieczone, ale mocno wyschnięte. Piernik ze swej natury jest mocno higroskopijny, bo zawiera miód, przez co bardzo chłonie wilgoć z powietrza. - Dlatego nawet jeśli zmięknie, przed samym dekorowaniem należy go jeszcze podsuszyć w piekarniku w temperaturze 50?. Jeśli tego nie zrobimy, może to grozić popękaniem lukru lub jego odpadnięciem. Bo lukier nie kurczy się z piernikiem, a piernik będzie się z czasem nieco kurczyć - wyjaśnia. Jest jeszcze druga metoda, można go zamknąć szczelnie w pudełku bez dostępu powietrza (czyli wilgoci), ale to też nie daje stuprocentowej pewności.
Domki tworzone w cukierni Hania składają się zwykle z 7-8 części. Ich podstawą również jest piernik. By elementy do siebie pasowały, a konstrukcji nie groziło zawalenie, należy najpierw zrobić projekt na papierze. Odpowiednio wymierzyć poszczególne części składowe i wykonać próbę, czy wszystko pasuje. Choć na rynku dostępne są specjalne formy na domki, Ela wycina poszczególne elementy sama z kartonu i następnie nożem wykrawa je w cieście. Jak mówi, daje jej to większe możliwości twórcze, bo domki są niepowtarzalne, mogą mieć różne wysokości i rozmiary. - Tak naprawdę można zrobić domek z 4 elementów, kamienicę, kościółek czy chatę góralską - wszystko zależy tylko od naszych zdolności i wyobraźni - podkreśla.

Cukrowa zaprawa
Podstawowym spoiwem oraz elementem dekoracji domku jest lukier królewski. Podobnie jak w przypadku ciasta, również receptura na lukier jest autorską wersją Eli wypracowaną z biegiem kolejnych lat i lukrowanych pierników. Jak wyjaśnia, do klejenia dużych elementów składowych musi być użyty twardy lukier, który wyschnie dosłownie w 30 sekund. Co ciekawe, do tworzenia dekoracji i dripów używa tego samego lukru, ale miesza go na zupełnie innych obrotach w mikserze. Podstawą lukru królewskiego są oczywiście białka jaj. - Według mnie znacznie lepiej sprawdzają się surowe białka. W tym wypadku niekoniecznie muszą być pasteryzowane, bo domki są raczej ozdobą, nie są do jedzenia, Poza tym salmonella i tak znika po wysuszeniu lukru w piekarniku.

By lukier był trwale błyszczący, należy go wysuszyć po nałożeniu. - Wszędzie tam, gdzie mamy duże powierzchnie obłożone lukrem (np. dach) i chcemy uzyskać błyszczący efekt, musimy zaraz po nałożeniu włożyć całość znów do piekarnika. Nie na pieczenie, ale suszenie - tłumaczy ekspertka i dodaje: - Inaczej lukier w temperaturze pokojowej matowieje.
Można to zrobić nawet w suszarce do grzybów lub innym sprzęcie, gdzie zyskamy efekt podmuchu gorącego powietrza. Te procedury nie muszą być wykonane tam, gdzie mamy do czynienia z drobnymi elementami dekoracyjnymi, gdzie finalnie połysku i tak nie będzie widać.

Choć domki tworzone przez Elę są zwykle pokrywane białym naturalnym lukrem, można go oczywiście barwić. - Mogą to być naturalne barwniki, takie jak kakao, ale trzeba się liczyć z tym, że lukier nie będzie błyszczący. Podobnie problematyczne mogą być barwniki w proszku, które będą się rozprowadzać nierównomiernie - wyjaśnia Ela. Zdecydowanie odradza także barwniki w płynie, które zaburzają konsystencję lukru, czy też te na bazie tłuszczu (np. masła kakaowego), gdyż tworzą grudki. - Moim wyborem są barwniki w żelu, które idealnie współpracują. Stawiam też na biały lukier i kolorowe dodatki - podkreśla.

Świąteczna perełka
Fenomen piernikowych domków polega między innymi na tym, że to budowle jadalne. Nawet tak realistyczne detale jak okna są wykonane z żelatyny. Pozostałe drobne elementy dekoracyjne robione są z masy cukrowej i przytwierdzane na lukrze. To przede wszystkim artystyczne jadalne rękodzieło, które wymaga umiejętności, czasu i kreatywności. - Praca nad domkiem trwa wiele godzin, jest podzielona na etapy, więc rozkłada się na kilka dni. Nie radzę tej pracy przyspieszać, bo niedoschnięty piernik może pęknąć, wtedy cała misterna praca zawali się. Dobrze wykonany i dosuszony piernik może przetrwać wiele miesięcy, a odpowiednio zabezpieczony nawet rok. Z całą pewnością to wyjątkowa ozdoba, która nada świąteczny charakter każdemu wnętrzu.

Drodzy Czytelnicy, wszystkie materiały na portalu Mistrz Branży są darmowe. Wspieramy tym rzemiosło, bo jest dla nas najważniejsze. Jeśli możecie, wspomóżcie również nasze dzieło wykupując prenumeratę lub przekazując cegiełkę na funkcjonowanie i rozwój. Z góry dziękujemy.