15 stycznia 2013 r. w życie wchodzi ustawa o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Umożliwia ona umorzenie nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r.

Kogo dotyczą zapisy ustawy?

Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku są osoby podlegające w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności*.

Wniosek o umorzenie można złożyć w sytuacji, kiedy składki za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. nie zostały zapłacone. Ustawa nie daje możliwości wystąpienia o zwrot opłaconych składek. O umorzenie mogą się starać również osoby trzecie oraz spadkobiercy osoby prowadzącej działalność, na które wcześniej – decyzją ZUS – przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązania płatnika z tytułu nieopłaconych składek.  

Osoby uprawnione mogą złożyć wniosek o umorzenie należności w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 15 stycznia 2013 r. Natomiast osoby, którym ZUS już po dniu wejścia w życie ustawy, tj. w okresie od 15 stycznia 2013 r. do 15 stycznia 2015 r., wyda:

• decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym,

• decyzję o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r.,

• decyzję o przeniesieniu odpowiedzialności za zobowiązania,

mogą złożyć wniosek o umorzenie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się ww. decyzji, chyba że termin ustalony na zasadach ogólnych, tj. 24 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy (do15 stycznia 2015 r.), będzie korzystniejszy.

Jakie należności mogą zostać umorzone?

Umorzeniu podlegają:

• nieopłacone składki na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r., ,

• nieopłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres, za który zostaną umorzone składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe;

• należne od wyżej wymienionych składek odsetki za zwłokę, a także opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, koszty egzekucyjne.

Jakie warunki należy spełnić?

Po złożeniu wniosku o umorzenie, ZUS będzie rozstrzygał sprawy wydając decyzję. Wskaże w niej warunki, jakie należy spełnić, by należności zostały umorzone. Od decyzji tej będzie  przysługiwać odwołanie do sądu.

Osoba składająca wniosek, na dzień wydania decyzji o umorzeniu należności, nie może posiadać zadłużenia z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, tj. :

• należności z tytułu składek za zgłaszane do ubezpieczeń osoby (pracowników, zleceniobiorców, osoby współpracujące, nakładców itp.), za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia wydania decyzji o umorzeniu,

• należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne – za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. , o umorzenie których prowadzący działalność nie złożył wniosku;

• należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za siebie – za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. (które nie podlegają umorzeniu),

• należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych należnych za okres od dnia 1 marca 2009 r. do dnia wydania decyzji o umorzeniu należności.

Należności niepodlegające umorzeniu należy zapłacić w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności, bądź w terminie wynikającym z zawartej z ZUS umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty. W przypadku, kiedy wnioskodawca realizuje już umowę o rozłożeniu zadłużenia na raty, obejmującą m.in. okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r., nieopłacone do dnia złożenia wniosku należności podlegające umorzeniu zostaną wyłączone z umowy, a ZUS przygotuje stosowny aneks do umowy. Warto jednak podkreślić, że w takim przypadku ZUS wyda decyzję o umorzeniu dopiero po zapłaceniu należności rozłożonych na raty.

Jakie dokumenty należy złożyć?

W przypadku osób, które w dniu 1 września 2012 r. oraz w dniu złożenia wniosku o umorzenie nie prowadziły pozarolniczej działalności gospodarczej, wymaganym dokumentem jest tylko wypełniony wniosek o umorzenie należności.

W przypadku osób, które w dniu 1 września 2012 r. albo w dniu złożenia wniosku o umorzenie prowadziły/prowadzą działalność, konieczne są następujące dokumenty:

• wniosek o umorzenie należności;

• wypełniony „Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis” (do pobrania ze strony www.uokik.gov.pl bądź w jednostce ZUS);

• w przypadku ubiegania się o pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie - wypełniony „Formularz informacji przedstawianych przez wnioskodawcę” (do pobrania ze strony www.dziennikustaw.gov.pl bądź w jednostce ZUS);

• oświadczenie zawierające informacje niezbędne do ustalenia kategorii ratingowej;

• zaświadczenia/oświadczenia o udzielonej/nie udzielonej pomocy de minimis.

W przypadku wątpliwości i trudności związanych ze złożeniem wniosku warto zwrócić się do pracowników terenowych jednostek organizacyjnych ZUS. Na stronie internetowej ZUS można również znaleźć informacje na temat abolicji oraz pobrać stosowne druki.

autor: Justyna Gul

* pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, działalności twórczej lub artystycznej, bądź działalności w zakresie wolnego zawodu, albo jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej.