To, że spółka nie posiada podmiotowości prawnej w rozumieniu prawa cywilnego, nie oznacza, że inne przepisy nie mogą traktować jej jako podmiotu zawartych w nich stosunków prawnych.

Spółka cywilna jest podmiotem w myśl ustawy VAT i ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Jest więc samodzielnym podatnikiem VAT-u, podlega obowiązkowi ewidencji, wystawia faktury i może odliczać VAT. Za długi w VAT-cie odpowiedzą jednak jej wspólnicy.

Spółka cywilna nie podlega rejestracji w CEIDG. Spółka nie jest przedsiębiorcą, dlatego, jeśli w ramach spółki ma być prowadzony biznes, przedsiębiorcą musi być każdy z jej wspólników. Nie ma jednak znaczenia status przedsiębiorcy w VAT-cie. Może być tak, że przedsiębiorca prowadzi już jedną działalność i np. nie jest VAT-owcem, a jako drugą działalność zakłada spółkę cywilną, którą wraz ze wspólnikiem zgłoszą do VAT-u. Może być też na odwrót –  spółka cywilna nie będzie zarejestrowana jako podatnik VAT, a jej wspólnik w swojej drugiej działalności jest VAT-owcem.

Jeśli wspólnicy zdecydują, że spółka ma być VAT-owcem, muszą zgłosić ją w urzędzie skarbowym w jej imieniu na druku VAT-R przed dniem dokonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (koszt 170 zł). Na druku trzeba wymienić wszystkich wspólników.

Nie nabywa jako właściciel, ale odliczy VAT
Na gruncie prawa cywilnego, spółka cywilna nie może zaciągać zobowiązań ani nabywać praw, przez co nie może być właścicielem firmowego auta czy lokalu pod siedzibę biznesu wspólników. Nabywcami w takiej transakcji (stroną każdej czynności cywilnoprawnych) są wspólnicy spółki.

W przypadku nabycia przez wspólników spółki cywilnej np. nieruchomości, aby spółka mogła odliczyć od takiej transakcji VAT, w fakturach sprzedaży wystawianych na wspólników musi znaleźć się także NIP spółki. Odliczenie jest możliwe oczywiście tylko wtedy, gdy zakup następuje w celu wykorzystywania nieruchomości do wykonywania czynności opodatkowanych.

Długi w VAT-cie spłacają wspólnicy
Jeśli spółka będzie zalegać z zapłatą VAT-u, przed fiskusem za zwłokę odpowiedzą wspólnicy. To, że to spółka jest podatnikiem VAT, nie stoi na przeszkodzie, aby to od wspólników urząd skarbowy domagał się uregulowania zaległości podatkowe spółki. Odpowiedzą nawet byli wspólnicy w sprawach za zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upłynął w okresie, kiedy byli wspólnikami.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania VAT-owskie jest solidarna. Fiskus może zatem żądać  uregulowania zobowiązania – w całości lub w części – od wszystkich łącznie, wyłącznie od kilku z nich lub od każdego z osobna. Ich podział w majątku czy w zyskach spółki się tu nie liczy. Każdy wspólnik odpowiada za uregulowanie całej kwoty zobowiązania. Przykładowo, jeśli umówią się, że dług w wysokości 2000 zł spłacają po połowie i jeden spłaci swoją część, a drugi nie, fiskus może wezwać do spłaty pozostałych 1000 zł także tego pierwszego wspólnika.

Katarzyna Miazek, Tax Care
Katarzyna Więsik,  księgowa Tax Care