Topnieje liczba firm, które w bieżącym roku spodziewają się wzrostu obrotów, choć wciąż stanowią one największą grupę wśród mikroprzedsiębiorstw – wskazują wyniki najnowszego badania sondażowego przeprowadzonego przez Idea Bank i Tax Care. Więcej optymizmu wykazują przedsiębiorcy mający więcej niż jednego kontrahenta.

Grupa Idea Banku już po raz piąty zapytała drobnych przedsiębiorców o to, jakie mają przewidywania dotyczące sytuacji własnej firmy, a także jak oceniają perspektywy całej gospodarki w bieżącym roku. W badaniu wzięło udział 1000 osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Zostało ono przeprowadzone w formie wywiadu telefonicznego w dniach 15 lutego-3marca 2013 roku.

Więcej pesymistów

Kolejna edycja badania wskazuje na spadek udziału przedsiębiorców spodziewających się wzrostu obrotów swojej firmy w bieżącym roku względem roku poprzedniego. W najnowszym sondażu takich firm było 43% i choć wciąż stanowią one największą grupę wśród ankietowanych przedsiębiorców, to ich udział niemal zrównał się z odsetkiem firm oceniających, że osiągnięte w tym roku obroty będą zbliżone do ubiegłorocznych. Kolejna edycja badanie wskazuje też na wzrost odsetka firm przewidujących spadek obrotów choć wciąż jest to najmniej liczna grupa wśród badanych. Wyraźne pogorszenie nastrojów między przedostatnim i najnowszym badaniem może być jednak częściowo efektem statystycznym – oceny dotyczące obrotów w 2013 r. formułowane pod koniec roku obarczone były znacznie mniejszą niepewnością niż te na 2014 r. formułowane w pierwszym kwartale.

Pewnym pocieszeniem może być też fakt, że jeśli grupę badanych zawęzimy wyłącznie do firm mających więcej niż jednego kontrahenta (a więc odrzucimy samozatrudnionych mających zwykle kontrakt na określoną kwotę), to odsetek firm przewidujących, że tegoroczne obroty będą większe od ubiegłorocznych rośnie (do 46%; w grupie firm mających tylko jednego odbiorcę wynosi 37%).

Rozbieżność w ocenie gospodarki i swojego biznesu

Przyczyn pogorszenia nastrojów drobnych przedsiębiorców należy szukać w słabnącej koniunkturze gospodarczej, choć i tak trzeba przyznać, że mimo gorszych odczytów nastroje te wciąż są umiarkowanie dobre. Wynika to po części ze specyfiki drobnego biznesu, który skoncentrowany jest na działaniach bieżących i sporadycznie opracowuje plany o charakterze średnio- i długofalowym.

Po raz pierwszy w historii badania, obejmującej już pięć kwartałów, odsetek przedsiębiorców spodziewających się, że w bieżącym roku gospodarka będzie rozwijać się tempie wolniejszym niż w poprzednim roku przewyższył odsetek tych, którzy uważają, że tegoroczny wzrost będzie większy od ubiegłorocznego (39% do 34%). Ocena taka wpisuje m.in. z najnowszą projekcją PKB przedstawioną przez Radę Polityki Pieniężnej. Zgodnie z marcową projekcją, w pierwszym kwartale br. tempo wzrostu gospodarczego spadło poniżej 1%. W kolejnych kwartałach czeka nas stopniowe wychodzenie z dołka, ale w całym roku wzrost pozostanie poniżej 2%.

W kolejnym badaniu Idea Banku i Tax Care rośnie też odsetek przedsiębiorców wieszczących w bieżącym roku recesję gospodarczą rozumianą jako spadek PKB. Warto jednak podkreślić, że przedsiębiorcy przewidujący taki scenariusz we wszystkich edycjach badania mieli stosunkowo wysoki udział, a wzrost ich odsetka w bieżącym badaniu można uznać za relatywnie nieduży w relacji do pogorszenia ogólnych warunków ekonomicznych, do jakiego doszło w ostatnich miesiącach. Wynik ten potwierdza już wcześniej formułowane przypuszczenia, że w prognozie spadku PKB przedsiębiorcy dają po części wyraz swojego niezadowolenia z ogólnych warunków prowadzenia biznesu w Polsce, a więc nie tylko tych ekonomicznych, ale też np. administracyjnych. Zasadność takiego myślenia potwierdza też rozbieżność w ocenie koniunktury gospodarczej pomiędzy firmami mającymi więcej niż jednego oraz jednego odbiorcę. Pierwsze z nich, choć formułują bardziej optymistyczne oceny dotyczące swojej sprzedaży, jednocześnie bardziej pesymistycznie patrzą na całą gospodarkę. Z kolei firmy z jednym kontrahentem, czyli m.in. samozatrudnieni, a więc przedsiębiorcy mniej dotknięci przez wszelkiego typu administracyjne niedogodności związane z prowadzeniem biznesu, oceniają perspektywy gospodarki lepiej.

Stabilizacja cen

Mimo bardziej pesymistycznych przewidywań dotyczących kształtowania się obrotów firmy w br. przedsiębiorcy nie zamierzają podnosić cen swoich produktów. W stosunku do poprzedniego badania, gdy po raz pierwszy zdaliśmy to pytanie, czyli w październiku, zmniejszył się odsetek firm, które nie planują podnosić, a wzrósł odsetek firm, które zamierzają utrzymać ceny sprzedawanych produktów i usług. Zmiana ta wpisuje się w znaczący spadek wskaźnika cen konsumpcyjnych, jaki miał miejsce między październikiem (poprzednie badanie) a lutym. Inflacja obniżyła się w tym czasie z 3,4% do 1,3%. Co więcej, najnowsza projekcja RPP w skazuje na utrzymanie się inflacji na poziomie zbliżonym do dolnego przedziału odchylenia od celu inflacyjnego (1,5%) przez najbliższe trzy lata.

Dołek w inwestycjach już za nami?

Bardziej pesymistyczne oceny dotyczące obrotów firmy w 2013 roku, jak również kondycji całej gospodarki, nie przełożyły się na osłabienie planów inwestycyjnych mikro firm w br. Odsetek firm, które w tym roku zamierzają inwestować w środki trwałe, nawet minimalnie wzrósł względem poprzedniego badania – z 35% do 39%. Nie zmienia to jednak faktu, że nadal dwie trzecie jednoosobowych firm nie zamierza inwestować w środki trwałe, co nie napawa optymizmem, tym bardziej, że o pozostałej jednej trzeciej nie wiemy, czy planowane inwestycje mają charakter rozwojowy, czy tylko odtworzeniowy.

Wśród podmiotów, które planują w tym roku zakup środków trwałych tradycyjnie najwięcej jest tych, które planują inwestycje w samochód (38%). Na drugim miejscu znalazły się firmy chcące inwestować w sprzęt (28%), a na trzecim – w wyposażenie biura (14%). Generalnie nieco bardziej skłonne do inwestowania są firmy, które mają więcej niż jednego kontrahenta, ale za to firmy z jednym kontrahentem (a więc również samozatrudnieni) mają bardziej ambitne plany dotyczące zakupu samochodów.  

Skromne plany i inwestycyjne mimo umiarkowanie optymistycznych przewidywań dotyczących sprzedaży to m.in. efekt problemów z płynnością, które dotykają coraz większej liczby firm. W tej chwili brak terminowej zapłaty za wystawione faktury stanowi realny problem dla co piątej ankietowanej przez Idea Bank i Tax Care mikrofirmy mającej więcej niż jednego kontrahenta. Tymczasem brak płynności jest jedną z największych obaw przy zaciąganiu kredytu na inwestycje.

autor: Katarzyna Siwek, Tax Care