13 grudnia 2014 r. to termin definitywnego końca lakonicznych i nieczytelnych informacji na etykietach. Co ważne, zakres istotnych, rozszerzonych zmian dotyczy również szerokiego asortymentu żywności sprzedawanej bez opakowań.

Co do tej pory obowiązywało przy sprzedaży żywności nieopakowanej, co wciąż obowiązuje (choć nie zawsze jest respektowane) i co niedługo będzie jeszcze wymagane? Zapraszamy do lektury.

Przede wszystkim warto sobie uświadomić, że każda żywność przeznaczona do sprzedaży dla klienta finalnego – zarówno opakowana, jak i nieopakowana¹ – podlega przepisom prawa żywnościowego. Nie inaczej jest w przypadku bułek i  chleba sprzedawanego luzem, lodów z automatów lub kulkowych, ciastek, cukierków i innych słodyczy na wagę, ciast i ciastek oferowanych w cukierniach i kawiarniach, kanapek i dań w barach czy restauracjach. Podobnie jak żywność opakowana, produkty sprzedawane luzem, na wagę lub na sztuki muszą mieć nazwę, wykaz składników i dane producenta, podane w miejscu sprzedaży, w sposób dostępny dla konsumenta. Ale to nie wszystko.

Co obowiązywało
Do niedawna, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, w  miejscu, gdzie była sprzedawana żywność bez opakowania lub pakowana przy sprzedaży na życzenie konsumenta, trzeba było podać nazwę żywności oraz klasę jej jakości handlowej, jeśli została ustalona w oddzielnych przepisach o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Informacje te powinny być zamieszczone na etykietach lub dokumentach przewozowych lub innych dokumentach towarzyszących tym środkom spożywczym.
Natomiast w punktach sprzedaży pieczywa bez opakowania przy określonym rodzaju pieczywa należy podać następujące informacje:
• nazwę pieczywa,
• dane producenta,
• masę jednostkową,
• informację „pieczywo produkowane z ciasta głęboko mrożonego”, w przypadku użycia takiego ciasta do produkcji pieczywa,
• wykaz składników oraz
• datę minimalnej trwałości w przypadku pieczywa, przy produkcji którego użyto dozwolonych substancji dodatkowych przedłużających świeżość.

Znakowanie datą minimalnej trwałości nie dotyczy:
• wyrobów cukierniczych zawierających wyłącznie albo prawie wyłącznie cukier albo aromaty i barwniki,
• produktów piekarskich i ciastkarskich, które są przeznaczone do spożycia w ciągu 24 godzin od wytworzenia,
• pojedynczych porcji lodów.


Co obowiązuje
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 marca 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie znakowania środków spożywczych, w przypadku środków spożywczych bez opakowań lub pakowanych przy sprzedaży podaje się:
• nazwę,
• nazwę albo imię i nazwisko producenta,
• wykaz składników,
• klasę jakości handlowej, jeżeli została ustalona.

W przypadku pieczywa dodatkowo należy podać:
• masę jednostkową,
• informację „pieczywo produkowane z ciasta mrożonego” albo „ pieczywo produkowane z ciasta głęboko mrożonego” w przypadku zastosowania takich procesów technologicznych.

Informacje te podaje się w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentom, np. w formie katalogu produktów, który będzie dostępny dla konsumentów w momencie zakupu; mogą to być również etykiety przyklejone na witrynie.

Każdy rodzaj żywności musi zawierać informacje o jej składzie. Tak więc i żywność nieopakowaną obowiązują zasady zapisu alergenów, substancji dodatkowych, aromatów itd. w wykazie składników, w którym mają być wymienione wszystkie składniki, w kolejności malejącej – od składnika, którego jest najwięcej, do składnika, którego jest najmniej.

Przepisy nowego rozporządzenia w sprawie znakowania środków spożywczych obowiązują od 1 lipca 2013 r.

Co będzie obowiązywało
Nowe rozporządzenie UE, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, również reguluje kwestie znakowania żywności nieopakowanej.

Konieczna informacja o alergenach
Nowe rozporządzenie narzuca na producentów żywności nieopakowanej udostępnianie konsumentom informacji na temat wszystkich składników alergennych. Są to składniki wymienione w załączniku II Rozporządzenia 1169/2011 lub uzyskanych z substancji lub produktów wymienionych w tym załączniku, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji – czyli alergeny, takie jak zboża zawierające gluten, jaja, mleko i produkty pochodne, soja, sezam, orzechy. Przekazywanie tych danych jest obowiązkowe.
Przekazywanie innych informacji nie jest obowiązkowe, chyba że państwo członkowskie przyjmie przepisy krajowe zawierające wymóg przekazywania innych danych o produkcie.

Zapisy rozporządzenia 1169/2011 będą obowiązywały od 13 grudnia 2014 r.


Widoczna, czytelna, nieusuwalna – prezentacja informacji o alergenach
W odniesieniu do przedstawiania informacji o alergenach Komisja Europejska w dokumencie z 31 stycznia 2013 r. „Pytania i odpowiedzi dotyczące stosowania rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności” doprecyzowała kilka kwestii. Otóż nie jest wystarczające przekazanie informacji na temat alergenów w przypadku żywności nieopakowanej tylko i wyłącznie na życzenie konsumenta. Informacje te muszą być łatwo dostępne, tak aby konsument miał świadomość tego, że w odniesieniu do nieopakowanej żywności występują kwestie związane z alergenami.

Państwa członkowskie mogą przyjąć środki krajowe dotyczące sposobów udostępniania informacji na temat alergenów. W przypadku braku przepisów krajowych zastosowanie mają przepisy dotyczące żywności opakowanej. Informacje te muszą być dobrze widoczne, wyraźnie czytelne oraz nieusuwalne. Oznacza to, że informacje na temat alergenów muszą być w formie pisemnej.

Od 13 grudnia 2014 r. zapis składu będzie musiał spełniać wymagania określone w nowym rozporządzeniu 1169/2011, w tym nowy zapis substancji dodatkowych, doprecyzowanie informacji o alergenach, wielkość czcionki i zasady czytelności.

Wartość odżywcza – informacja dobrowolna
Zgodnie z Rozporządzeniem 1169/2011 z obowiązku znakowania wartością odżywczą zwolniona jest żywność bez opakowań. Jednak jeżeli producent decyduje się zamieścić taką informację, musi ona spełniać wymagania jak dla żywności opakowanej i może składać się z wartości energetycznej oraz ilości tłuszczu, nasyconych kwasów tłuszczowych, cukrów i soli. Informacja o wartości odżywczej może być przedstawiona w tabeli lub w formacie liniowym, jeżeli miejsce na etykiecie nie pozwala na zamieszczenie tabeli.

 Wioletta Bogusz-Kaliś, specjalista ds. bezpieczeństwa żywności

¹ W prawie nie funkcjonuje definicja żywności nieopakowanej, natomiast Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia określa pojęcie „opakowanego środka spożywczego”. Zgodnie z przyjętą definicją, opakowany środek spożywczy oznacza określoną ilość środka spożywczego przeznaczoną w takiej postaci dla konsumenta finalnego lub do zakładów żywienia zbiorowego umieszczoną w opakowaniu w taki sposób, że zmiana zawartości jest niemożliwa bez otwarcia lub zmiany tego opakowania.

Mistrz Branży poleca:

• zapraszamy na Szkolenie ze znakowania żywności, które odbędzie się 5 grudnia w Katowicach

• Już teraz polecamy poradnik "Opracowanie etykiet zgodnie z aktualnymi wymaganiami przepisów prawnych", która będzie do kupienia TYLKO w naszym wydawnictwie
od grudnia 2014 r.

Po 13 grudnia 2014 r. w całej Unii Europejskiej zaczną obowiązywać nowe zasady znakowania żywności, zarówno opakowanej, jak i nieopakowanej. Etykiety produktów spożywczych będą sprawdzane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Dostosowanie się do nowych zasad niejednokrotnie przysparza producentom czy dystrybutorom żywności wiele problemów. Ponadto zmieniające się przepisy prawne dotyczące znakowania oraz brak prawnego uregulowania wielu kwestii nie ułatwiają zadania producentom.
O tym, co nurtuje producentów z branży piekarskiej i cukierniczej, co sprawia im największy problem, przekonałam się podczas cyklu szkoleń „Znakowanie żywności”, organizowanego przez redakcję „Mistrza Branży”. Na bazie tych doświadczeń powstał poradnik, który porządkuje całą wiedzę i wyjaśnia wszelkie niejasności dotyczące znakowania, a przede wszystkim przedstawia krok po kroku, jak poprawnie opracować etykietę produktu spożywczego. Poszczególne zagadnienia są odpowiednio wyjaśnione oraz poparte przykładami z branży piekarsko-cukierniczej. Dla dociekliwych nie brakuje odnośników do właściwych aktów prawnych.
Ten poradnik powstał z myślą o małych i średnich producentach żywności, jak piekarze, cukiernicy i lodziarze, ale wiedza w nim zawarta jest przydatna dla każdego producenta z branży żywnościowej bez względu na wielkość produkcji.