Dynamicznie rozwijający się przemysł, wdrażanie nowatorskich procesów i operacji w produkcji oraz rosnąca konkurencyjność firm wymuszają na pracodawcach zatrudnianie osób, które będą przygotowane do wykonywania zadań w zmieniającym się środowisku pracy.

Lista proponowanych zawodów szkolnictwa branżowego zazwy­czaj jest zdecydowanie uboższa niż wykaz klasyfikacji zawodów i specjal­ności (Rozporządzenie MRiPS z 13 listopa­da 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania; Dz.U. z 2021 r., poz. 2285). Eksperyment pedagogiczny „Jakość i bez­pieczeństwo żywności” to odpowiedź na potrzeby pracodawców z branży przetwór­stwa spożywczego, który od 2016 roku jest wdrażany w Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego w Łodzi. Jego autorkami są nauczycielki tej szkoły. Cele ogólne eksperymentu to:
• wykształcenie średniej kadry technicz­nej, której wiedza i umiejętności z za­kresu oceny jakości żywności oraz sto­sowania systemów zapewnienia jakości odpowiadają potrzebom współczesnego rynku branży spożywczej,
• wprowadzenie nowego zawodu – technik kontroli jakości i bezpie­czeństwa żywności – do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, co pozwoli wykształcić specjalistów ocze­kiwanych na rynku pracy,
• wzbogacenie oferty edukacyjnej dla ab­solwentów szkoły podstawowej, którzy chcą uzyskać kwalifikacje i kompeten­cje zawodowe pozwalające pracować w branży spożywczej jako specjalistycz­ny średni personel techniczny.

Do niedawna średnia kadra dla przemy-słu spożywczego kształcona była tylko w oparciu o program dla zawodu technik technologii żywności. Zgodnie z podsta­wą programową uczeń jest przygotowy­wany do wykonywania prac związanych z produkcją wyrobów przetwórstwa spo­żywczego.

Z racji rosnących wymagań konsumentów współczesny rynek pracy w branży spo­żywczej oczekuje od średniego personelu wszechstronnej wiedzy z zakresu produk­cji wyrobów spożywczych i umiejętności jej wykorzystania podczas planowania i nadzorowania procesu technologiczne­go oraz dystrybucji żywności. Pracownicy tej grupy powinni posiadać umiejętności badania i oceniania żywności, przewidy­wania i eliminowania zagrożeń dla jej ja-kości, począwszy od przyjęcia surowców do zakładu, poprzez proces produkcyjny, magazynowanie i transport, na dostarcze­niu do konsumenta kończąc.

Wymagania stawiane producentom żywno­ści, jej dostawcom i handlowcom w zakresie zapewnienia jakości zgodnie z systemami bezpieczeństwa zmuszają do zatrudniania osób bądź firm zewnętrznych, odpowie­dzialnych za ich opracowanie, wdrożenie oraz monitorowanie i doskonalenie. Technik kontroli jakości i bezpieczeństwa żywności, znając proces produkcji, będzie przygotowany do prac pomocniczych służących tym czynnościom. Mając na uwadze, że produkcja żywności i jej dystrybucja na każdym etapie wiążą się z oceną jakości, absolwent będzie przygotowany do prze prowadzania badań z zastosowaniem nowoczesnych technik laboratoryjnych. Obecnie w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy istnieje zawód kontroler jakości produktów spożywczych. Nie jest on jednak ujęty w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego i ogranicza się tylko do zadań zawodowych dotyczących gotowego wyrobu.

Istotą kształcenia w tym zawodzie jest na bycie umiejętności kontrolowania jakości z zastosowaniem zasad zarządzania jakością w oparciu o znajomość właściwości surowców, półproduktów i wyrobów spożywczych, zmian w żywności zachodzących podczas procesów technologicznych oraz przechowywania. Prowadzenie eksperymentu nie będzie naruszać uprawnień ucznia do bezpłatnej nauki, wychowania i opieki w zakresie ustalonym w ustawie, a także w zakresie uzyskania wiedzy i umiejętności koniecznych dla ukończenia technikum, złożenia egzaminu dojrzałości oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Absolwent szkoły jest przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:

• planowania produkcji wyrobów spożywczych zgodnie z dokumentacją techniczno-technologiczną;

• monitorowania produkcji wyrobów spożywczych z zastosowaniem systemów zapewnienia jakości;

• wykonywania badań analitycznych surowców, półproduktów, produktów i materiałów pomocniczych w przetwórstwie spożywczym;

• kontrolowania warunków przechowywania i transportu surowców i wyrobów spożywczych.

Osiągnięte w procesie kształcenia kwalifikacje zawodowe umożliwią absolwentowi prowadzenie działalności gospodarczej oraz podejmowanie pracy, m.in.:

• w laboratoriach zakładowych i badawczych żywności jako laborant,

• w zakładach produkujących żywność jako asystent technologa w zakresie organizowania i nadzorowania produkcji,

• w małych zakładach produkcyjnych jako pracownik odpowiedzialny za wdrożenie i nadzorowanie systemu HACCP,

• w hurtowniach, centrach dystrybucji, firmach specjalizujących się w handlu żywnością jako pracownicy ds. nadzorowania jakości i bezpieczeństwa żywności,

• po uzyskaniu certyfikatu mogą zostać specjalistami ds. jakości oraz audytorami wewnętrznymi.

Absolwentów tego kierunku chętnie zatrudniają zakłady produkcyjne, dla których istotny jest proces zapewnienia jakości wytwarzanych produktów już w momencie oceniania dostarczonych surowców czy pół produktów, a skończywszy na gotowym produkcie, przygotowanym do sprzedaży. Obserwując zachowania konsumentów, jesteśmy pewni, że zawód: technik kontroli jakości i bezpieczeństwa żywności to świetny pomysł dla młodych ludzi, mających wysoką świadomość proekologiczną i konsumencką. Niemarnowanie żywności, ograniczanie liczby partii produktów wadliwych, gwarantowanie odpowiedniego poziomu jakości produkcji to postawy, które już dziś odbijają się na decyzjach zakupowych Polaków. Zatrudnienie technika kontroli jakości i bezpieczeństwa żywności pozwoli ograniczyć ewentualne straty firmy, a co za tym idzie zwiększyć jej rentowność i konkurencyjność na rynku. Można zastanawiać się, czy warto wprowadzać taki zawód w szkolnictwie branżowym. Według nas oczywiście tak! Świadczyć mogą o tym duże zainteresowanie pracodawców zatrudnianiem naszych absolwentów oraz rosnąca liczba szkół branżowych, które proszą o możliwość wykorzystania naszego programu w celu wprowadzenia eksperymentu.

Joanna Kośka, współautorka eksperymentu
Ewa Zdziemborska-Jatczak, dyrektor ZSPS w Łodzi