Koniec listopada, a za oknem 5-8 st. C, ani grama śniegu, ale za to wieje silny wiatr. Jaki wpływ będzie miało ocieplenie klimatu w Polsce na produkcję żywności?

Eksperci IERiGŻ przewidują dalszy wzrost średniej rocznej temperatury powietrza o około 2-4 st. C do końca stulecia, wynikający przede wszystkim ze wzrostu temperatury okresu zimowego. Co to oznacza?

Szybszy wzrost roślin

Wzrost temperatury tylko o 1 st.C przyspiesza dojrzewanie podstawowych zbóż (pszenica, żyto, jęczmień) w Polsce o jeden tydzień, natomiast kukurydzy o dwa tygodnie. Oczywiście wzrost temperatury wpłynie również na przyspieszenie tempa rozwoju chwastów i szkodników. W związku z tym trzeba będzie zmienić zalecenia agrotechniczne, jak i dotyczące ochrony roślin - informuje Instytut w swoim raporcie dotyczącym konkurencyjności rolnictwa zrównoważonego.

Zmiany w bilansie wodnym

Wpływ zmian klimatu może ujawnić się także poprzez zmiany bilansu wodnego - szczególnie wzmożonego odpływu, zwiększonego parowania, pogorszenia jakościowego wód śródlądowych oraz wzrostu częstotliwości występowania ekstremalnych sytuacji hydrologicznych (susz i powodzi). Ponadto wysoka temperatura będzie sprzyjać powstawaniu wiatru o dużych prędkościach i trąb powietrznych. Stanowić one będą zagrożenie w uprawach wieloletnich.

Niewykluczone jest, że w polskich warunkach rezultatem zmian klimatu do końca wieku będzie wydłużenie okresu wegetacyjnego (czyli okresu, w którym temperatura dobowa nie spada poniżej 5 st. C) o 50-60 dni we wschodniej Polsce - do ponad 100 dni w zachodniej Polsce (od 1960 r. do końca lat 90. XX w. okres wegetacji wydłużył się o 10 dni). To przyspieszy terminy siewu wszystkich roślin i żniw o ok. 3-4 tygodnie. Wydłuży się też okres utrzymywania zwierząt na pastwiskach oraz prawdopodobnie wzrośnie produkcja zielonej masy z użytków rolnych.

Klimat dla roślin ciepłolubnych

Zdaniem ekspertów, ocieplanie się klimatu będzie miało różny wpływ na poszczególne gatunki roślin. Np. oziminy (czyli rośliny siane na jesieni) mogą być narażone na zagrożenia związane ze złymi warunkami przezimowania i przymrozkami, a rośliny jare mogą ucierpieć z powodu niedoborów wody, szczególnie na glebach lekkich. Wysokie temperatury, jak i susze będą negatywnie wpływać na uprawy okopowe. Może to spowodować obniżenie plonu. Bardzo wrażliwa na zmiany temperatury jest produkcja warzyw, a także ziemniaków, których tego powodu może zmniejszyć się o 5-10 proc. Wzrost temperatury raczej nie wpłynie na uprawy pszenicy i żyta - uspokajają naukowcy.

Można się natomiast spodziewać o 20-60 proc. lepszych plonów w przypadku uprawy roślin ciepłolubnych, jak: kukurydza, soja, słonecznik czy burak cukrowy. Korzystny wpływ będzie miał cieplejszy klimat na owoce, gdyż spadnie ryzyko szkód spowodowanych przez wczesne, jesienne oraz późne, wiosenne przymrozki.

Konieczne staną się inwestycje np. w nawadnianie gleb, co oznacza wzrost kosztów produkcji i tym samym pogorszy sytuację dochodową gospodarstw rolnych. W porównaniu do innych krajów UE, Polska ma słabe gleby, co w warunkach ocieplenia klimatu i zmniejszenia opadów dodatkowo ograniczy plony.

Zdaniem ekspertów, w długim okresie, wraz ze zmianami warunków klimatycznych, nastąpią zmiany strukturalne gospodarstw rolnych. 

źródło: PAP